Đến nay, thảm kịch đèo Dyatlov là một trong những vụ án bí ẩn nhất nước Nga cũng như thế giới. Tên của thảm kịch này được lấy từ tên người dẫn đầu nhóm đi bộ leo núi đường dài xấu số là Igor Dyatlov.
Thảm kịch bắt đầu vào ngày 27/1/1959. Khi ấy, 10 sinh viên của Học viện Bách khoa Ural do Igor Dyatlov (23 tuổi) dẫn đầu thực hiện chuyến đi bộ leo núi đường dài trong 14 ngày trên núi Otorten ở tỉnh Sverdlovsk (Liên Xô). Lộ trình leo núi này được xếp vào cấp độ III, tức cấp độ khó khăn nhất với nhiệt độ âm 30 độ C.
Tuy nhiên, đến ngày hôm sau, một thành viên trong nhóm leo núi đột nhiên ốm nên quay trở lại. Theo đó, nhóm leo núi gồm 9 người (gồm 7 nam và 2 nữ) tiếp tục hành trình đã lên kế hoạch từ trước.
Đã quá ngày nhóm leo núi trở về nhưng không thấy ai trở lại, gia đình và bạn bè của họ vô cùng lo lắng. Do vậy, họ đã báo cảnh sát để cử đội cứu hộ đi tìm kiếm các nhà leo núi. Sau khi nhận được tin báo, đội cứu nạn lên đường tìm kiếm 9 thành viên trong nhóm leo núi do Igor Dyatlov dẫn đầu.
Vào ngày 26/2/1959, đội cứu hộ tìm thấy lều của nhóm leo núi bị hư hại nặng trên dốc núi Kholat Syakhl (nghĩa là "Ngọn núi tử thần") cách núi Otorten 20 km. Toàn bộ vật dụng của nhóm còn nguyên vẹn.
Ở dưới lều, đội tìm kiếm phát hiện 2 thi thể. Cách đó không xa là 3 thi thể khác, bao gồm Igor Dyatlov. Các nhà điều tra đưa ra suy đoán ban đầu rằng những người này có thể tử vong do hạ thân nhiệt khi cố gắng trở về lều.
Hai tháng sau, đội cứu hộ tìm thấy 4 thi thể còn lại trong khe núi. Những người này tử vong với một số vết thương nghiêm trọng như gãy xương ở ngực và hộp sọ. Thậm chí, hai thi thể bị mất nhãn cầu và một thi thể bị mất lưỡi.
Sau ba tháng điều tra thảm kịch kinh hoàng này, cơ quan điều tra kết luận "một lực rất mạnh" không rõ nguồn gốc đã dẫn đến cái chết của 9 thành viên trong nhóm leo núi. Giới chức trách cũng chính thức công bố hồ sơ vụ án trên là hồ sơ mật và chỉ cho phép số ít cơ quan chức năng tiếp cận nó. Điều này khiến công chúng càng tò mò hơn về những diễn biến xảy ra trong thảm kịch đèo Dyatlov.
Từ đây, một số thuyết âm mưu được đưa ra như một loại tia lửa nhiệt hoặc một loại năng lượng mạnh nhưng hoàn toàn chưa được biết đến lúc bấy giờ đã gây ra cái chết của 9 nhà leo núi.
Một vài giả thuyết còn cho rằng, nhóm leo núi bị người tuyết hay người ngoài hành tinh tấn công họ là nạn nhân của một thí nghiệm quân sự bí mật nào đó. Tất cả chỉ dừng lại ở giả thuyết. Đến nay, công chúng vẫn chưa biết được nhóm leo núi đã gặp chuyện gì dẫn đến cái chết đau đớn như vậy.
