UBND tỉnh Gia Lai vừa phê duyệt chủ trương đầu tư dự án xây dựng tuyến đường lên khu di tích tháp Hòn Chuông, nằm trên dãy núi Bà. Dự án nhằm hoàn thiện hạ tầng giao thông, từng bước khai thác và phát huy giá trị lịch sử – văn hóa đặc biệt của di tích Champa độc đáo này.

Theo quyết định, tuyến đường dài hơn 6 km, rộng 6,5 m, xuất phát từ thôn Thái Thuận (xã Đề Gi), xuyên qua khu vực núi cao để kết nối trực tiếp với di tích. Tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 125 tỷ đồng, thời gian thực hiện đến trước năm 2027.

Khi hoàn thành, công trình không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận, tham quan di tích Hòn Chuông mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội khu vực phía đông tỉnh Gia Lai.

Tháp Hòn Chuông (xã Cát Tài, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định cũ) được xem là công trình kiến trúc Champa có vị trí xây dựng cao nhất còn tồn tại ở Việt Nam, tọa lạc ở độ cao khoảng 800 m so với mực nước biển. Tháp nằm trên đỉnh một khối đá cao chừng 50 m thuộc dãy núi Bà, tạo nên không gian biệt lập, đồng thời sở hữu tầm nhìn rộng lớn, hiếm thấy.

Công trình cao khoảng 7 m, có bình đồ vuông với mỗi cạnh dài 8,5 m, thân tháp dựng thẳng và thu nhỏ dần về phía đỉnh. Khác với nhiều tháp Champa khác, tháp Hòn Chuông hầu như không có hoa văn trang trí, tạo nên nét riêng độc đáo trong hệ thống kiến trúc Champa còn lại.

Về vị trí, tháp Hòn Chuông cách kinh đô Vijaya xưa (thành Đồ Bàn, còn gọi là thành Hoàng Đế thời Tây Sơn) khoảng 20 km về phía Đông Bắc. Từ đây có thể quan sát và bao quát gần như toàn bộ không gian của vùng Vijaya cổ.

Cho đến nay, công năng thực sự của tháp Hòn Chuông vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ. Các nhà nghiên cứu chưa thống nhất liệu công trình này từng phục vụ mục đích tín ngưỡng – tôn giáo, quan sát quân sự hay đóng vai trò như một “ngọn hải đăng cổ” định hướng tàu thuyền ra vào cửa biển. Căn cứ vào các mảnh ngói sừng bò được phát hiện tại khu vực, nhiều ý kiến cho rằng tháp có thể được xây dựng trong khoảng từ thế kỷ XI đến XIII.