Gia Cát Lượng (181 - 234), tự là Khổng Minh, hiệu là Ngọa Long, là một quân sư, nhà chính trị, ngoại giao, nhà sáng chế kiệt xuất trong lịch sử Trung Quốc. Ông là khai quốc công thần và Thừa tướng quyền lực của nhà Thục Hán thời Tam quốc.
Được ca ngợi là người túc trí đa mưu, liệu sự như thần, trên thông thiên văn dưới tường địa lý, Khổng Minh cả đời tận trung với nhà Thục. Ông đã phò tá hoàng đế Lưu Bị và sau đó là Lưu Thiện, giúp nhà Thục cùng với Tào Ngụy và Đông Ngô tạo nên thế kiềng ba chân.
Một trong những thành tựu lớn của Gia Cát Lượng là gây dựng một lực lượng quân đội tinh nhuệ cho nhà Thục. Đó là Vô Đương phi quân. Lực lượng này cùng với đội cấm vệ quân của Lưu Bị là Bạch Nhĩ binh và quân đoàn Tây Lương của Mã gia trở thành 3 lực lượng quân đội lớn của nhà Thục Hán.
Gia Cát Lượng gây dựng Vô Đương phi quân bằng việc chiêu mộ những chiến binh của các dân tộc thiểu số ở Nam Trung. Những chiến binh này không chỉ có sức mạnh phi thường mà còn anh dũng, thiện chiến.
Các chiến binh thiểu số (gọi chung là người Di) thần phục triều Thục Hán và được cấp ngân sách để nuôi quân từ đó hình thành mối liên kết Di - Hán. Đồng thời, chính quyền của hoàng đế Lưu Bị có thể chiêu mộ được lực lượng quân sự lớn để bảo vệ đất nước, mở rộng lãnh thổ cũng như giảm thiểu mâu thuẫn dân tộc.
Nhờ đó, Vô Đương phi quân được hình thành. Lực lượng quân sự do Gia Cát Lượng gây dựng có năng lực chiến đấu vượt trội, giỏi dùng cung nỏ, tên độc, thiện chiến, tinh nhuệ và có khả năng chiến đấu trên nhiều loại địa hình.
Vô Đương phi quân nhiều lần lập được chiến công cho nhà Thục. Trong số này, đáng chú ý là cuộc Bắc phạt ra Kỳ Sơn lần đầu tiên của Khổng Minh. Khi đó, quân đội nhà Thục do Mã Tắc làm chủ soái giao chiến với tướng Ngụy do Trương Cáp chỉ huy ở Nhai Đình.
Mã Tắc thông thạo tình hình Nam Trung nên Gia Cát Lượng hy vọng vị tướng này có thể phát huy được sức mạnh của quân đội nhà Thục, đánh bại quân Tào Ngụy.
Tuy nhiên, Mã Tắc mắc sai lầm khiến quân Thục thảm bại. Khi ấy, Vô Đương phi quân do Vương Bình thống soái nhận nhiệm vụ đánh đoạn hậu, yểm hộ thành công cho quân đội chủ lực của nhà Thục rút lui an toàn, giảm thiểu thương vong.
Trong cuộc Bắc phạt lần thứ 4 do Gia Cát Lượng chỉ huy, Vô Đương phi quân tiếp tục phát huy thế mạnh chiến đấu trên núi, thực hiện phản kích quân Ngụy khiến lực lượng do Trương Cáp chỉ huy chịu thương vong lớn. Dù vậy lực lượng tinh nhuệ do Khổng Minh gây dựng không đủ sức giúp nhà Thục đánh bại quân Ngụy. Ảnh trong bài mang tính minh họa.
