Đèo Sa Mù nằm ở phía Tây Bắc tỉnh Quảng Trị, nối liền hai xã Hướng Phùng và Hướng Việt của huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Bình.
Cung đèo có độ cao gần 1.400m so với mặt nước biển, giáp biên giới Việt - Lào. Sở dĩ, con đèo được đặt tên là Sa Mù bởi vì nơi đây mây mù phủ trắng xóa có độ dài gần 20km.
Sa Mù là con đèo hiểm trở vào loại bậc nhất miền Tây Quảng Trị. Trước đây, người dân bản địa xem Sa Mù như “con đường ma” vì quá nhiều nguy hiểm chực chờ với dốc chót vót, khúc khuỷu như tay vượn.
Theo người dân, trước kia, chưa có đường giao thông, nhắc đến địa danh Sa Mù ai cũng rùng mình, vì địa thế hiểm trở, nhiều dốc dựng đứng thậm chí có những đoạn chưa thấy dấu chân người...
Năm 1997, Đoàn Công binh Lũng Lô (thuộc Bộ Tư lệnh Công binh) được giao phụ trách khai thông phía nam đèo, để tiện giao thông đi lại. Đoạn còn lại từ đỉnh đèo kéo xuống phía bắc chân đèo do Đoàn 384 (thuộc Binh đoàn 12) phụ trách.
Vậy là cung đèo dài 19,8 km, có độ cao gần 1.400 m so với mặt nước biển, giáp biên giới Việt Nam - Lào hình thành.
Bên cạnh sự hiểm trở, đèo Sa Mù nổi tiếng bởi vẻ đẹp như tiên cảnh.
Xuất phát từ thị trấn Khe Sanh theo đường Hồ Chí Minh khoảng tầm 35 km là đến chân đèo. Nhìn từ đây, du khách sẽ thấy con đường quanh co, uốn lượn như “chú rồng” say giấc, giữa những trùng mây cao tít.
Lên tới đỉnh đèo là mây phủ trắng xóa, tầng tầng lớp lớp chồng lên nhau. Đây là nơi “giao điểm” giữa đất và trời.
Cảnh đẹp và thời tiết mát mẻ khiến Sa Mù được ví như một Đà Lạt thu nhỏ.
Đặc biệt, nằm ở độ cao trung bình từ 1.000 - 1.500m so với nước biển, khí hậu mờ sương, nhiệt độ trung bình 20 độ C, Sa Mù là địa điểm lý tưởng hội tụ mọi điều kiện thích hợp để trồng các giống hoa ôn đới có giá trị kinh tế cao.
Gần 20.000 cây lan hồ điệp, 16.000 gốc hoa lily, 10.000 hoa tulip Hà Lan với nhiều màu sắc khác nhau, 2.000 hoa đồng tiền lùn, 2.000 cây hồng môn, hàng ngàn chậu dâu tây… được trồng trên đỉnh Sa Mù.
Ngày nay đến đèo Sa Mù, du khách không chỉ được trải nghiệm sự hoang sơ hùng vĩ của đèo cao, mây trắng mà còn được tham quan trang trại nông nghiệp, công nghiệp cao trồng hoa lan hồ điệp, dâu tây, cà chua thân gỗ, cẩm tú cầu... trong cái lạnh đặc trưng của vùng tiểu Đà Lạt và sương mù giăng giăng.
