Chiến tranh thương mại 2.0: Trung Quốc đã sẵn sàng?
Khi chiến tranh thương mại đầu tiên nổ ra vào năm 2018 dưới thời Donald Trump, nền kinh tế Trung Quốc đang trong thời kỳ tăng trưởng mạnh mẽ, thậm chí có dự đoán rằng Trung Quốc sẽ sớm vượt Mỹ để trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Tuy nhiên, tình hình hiện tại đã khác. Với các vấn đề về bất động sản, nợ công và giảm phát, Trung Quốc không còn ở đỉnh cao như trước. Nhưng theo các chuyên gia, Bắc Kinh đã rút ra bài học từ cuộc chiến trước đó và hiện đã sẵn sàng đối mặt với các mức thuế cao mà Trump có thể áp đặt lên hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ.
Theo Dexter Roberts, tác giả của bản tin Trade War và thành viên cao cấp của Hội đồng Đại Tây Dương, Trung Quốc đã chuẩn bị trong nhiều năm. "Trung Quốc đã giảm sự phụ thuộc vào Mỹ trong mạng lưới thương mại của mình," ông nhận định.
Ô tô và xe buýt do Trung Quốc sản xuất chuẩn bị xuất khẩu tại Cảng Liên Vân Cảng ở Liên Vân Cảng, Trung Quốc
Hậu quả của chiến tranh thương mại đầu tiên đã thúc đẩy Trung Quốc và các công ty trong nước giảm mạnh sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ. Các con số gần đây cho thấy sự thay đổi đáng kể. Trong năm 2022, kim ngạch thương mại hai chiều đạt mức cao kỷ lục. Nhưng năm ngoái, xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ giảm 20%, chỉ còn 427 tỷ USD, và Mexico vượt Trung Quốc để trở thành nước xuất khẩu lớn nhất sang Mỹ. Chỉ 30% xuất khẩu của Trung Quốc hướng tới nhóm G7 vào năm ngoái, giảm so với 48% vào năm 2000.
Dù vậy, thị phần xuất khẩu toàn cầu của Trung Quốc lại tăng lên 14%, so với 13% trước khi Trump áp đặt thuế quan đầu tiên. Điều này cho thấy Trung Quốc đang thành công trong việc mở rộng thị trường ngoài Mỹ.
Bắc Kinh sẽ phản ứng thế nào nếu Trump áp thuế mới?
Nếu Trump tái áp đặt mức thuế cao, các chuyên gia cho rằng Trung Quốc sẽ tránh những biện pháp trả đũa mang tính "biểu diễn" như bán trái phiếu chính phủ Mỹ hay phá giá đồng Nhân dân tệ.
Liza Tobin, Giám đốc kinh tế tại tổ chức nghiên cứu SCSP, nhận định rằng phản ứng của Bắc Kinh sẽ "có mục tiêu và phi đối xứng". Trung Quốc có thể nhắm vào các công ty Mỹ hoạt động trong nước, giống như cách họ đã điều tra các doanh nghiệp như PVH Corp (chủ sở hữu Calvin Klein và Tommy Hilfiger) hay ra soát văn phòng các công ty tư vấn quốc tế.
Việc bán trái phiếu Mỹ, dù có vẻ mạnh mẽ, lại không khả thi vì thị trường này rất linh hoạt, và động thái đó có thể gây thiệt hại cho chính Trung Quốc. Còn phá giá đồng Nhân dân tệ, mặc dù có thể giúp hàng hóa xuất khẩu cạnh tranh hơn, nhưng sẽ dẫn đến những hệ lụy lớn về kinh tế và uy tín quốc gia.
Cửa hàng phụ kiện thời trang trưng bày áp phích quảng cáo giảm giá Ngày độc thân tại một trung tâm mua sắm ở Bắc Kinh
Một trong những chiến lược chính của Trung Quốc là tập trung vào thị trường nội địa. Với dân số 1,4 tỷ người, Trung Quốc sở hữu một cơ sở tiêu dùng khổng lồ có thể bù đắp cho sự sụt giảm từ xuất khẩu.
Tuy nhiên, điều này đòi hỏi phải giải quyết những vấn đề bên trong. Các doanh nhân Trung Quốc, chiếm 90% việc làm đô thị, cần được hỗ trợ để phát triển, qua đó thúc đẩy tiêu dùng trong nước. Thị trường bất động sản vẫn là điểm yếu lớn của kinh tế Trung Quốc, với nhiều dự án bất động sản đình trệ làm giảm sức mua của người dân.
Larry Hu, chuyên gia kinh tế trưởng tại Ngân hàng Macquarie, cho rằng Trung Quốc sẽ triển khai thêm các gói kích thích lớn nếu xuất khẩu sụp đổ do thuế mới từ Mỹ. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng Bắc Kinh thường chờ đến khi tình hình xấu đi mới hành động, thay vì dự đoán trước.