Ngày 26/7, Bộ Công Thương ban hành Quyết định số 1985/QĐ-BCT để khởi xướng điều tra chống bán phá giá chính thức đối với HRC (28 mã HS) nhập khẩu từ Trung Quốc và Ấn Độ dưới mã vụ việc mới, AD20.
Theo đó, giai đoạn điều tra để xác định hành vi bán phá giá là từ ngày 1/7/2023 đến ngày 30/6/2024. Còn để xác định thiệt hại cho ngành công nghiệp nội địa là từ ngày 1/7/2021 đến ngày 30/6/2024.
Quyết định cho thấy, các bên khiếu nại đã cung cấp đủ dữ liệu cho thấy biên độ bán phá giá là 27,83% đối với HRC nhập khẩu từ Trung Quốc và 22,27% đối với HRC nhập khẩu từ Ấn Độ, cùng với các đề xuất về mức thuế CBPG tương đương.
Theo Chứng khoán Vietcap (VCSC), vụ CBPG đối với HRC hiện đang ở bước 3 (tức là Bộ Công Thương khởi xướng điều tra), tương tự như tiến độ của vụ CBPG đối với thép mạ nhập khẩu từ Trung Quốc và Hàn Quốc.
Bước tiếp theo, Bộ Công Thương có 90-150 ngày để hoàn tất điều tra trước khi quyết định có áp dụng thuế CBPG tạm thời đối với HRC nhập khẩu từ Trung Quốc và Ấn Độ hay không. Do đó, nếu đủ bằng chứng về bán phá giá được tìm thấy, các biện pháp CBPG tạm thời sẽ được áp dụng sớm nhất vào cuối tháng 10/2024.
Theo Cục Phòng vệ Thương mại, kể từ năm 2009, Việt Nam đã khởi xướng điều tra 16 vụ kiện chống bán phá giá (CBPG) đối với 16 sản phẩm khác nhau (trong đó có 14 vụ kiện dẫn đến áp thuế) và 6 vụ tự vệ (TV) cho 6 sản phẩm khác nhau (với 5 vụ thành công).
Trong ngành thép, đã có 6 vụ kiện CBPG và 2 vụ TV, tất cả đều có tỷ lệ thành công đạt 100%. 3 vụ lớn nhất (2 vụ TV và 1 vụ kiện CBPG) được khởi xướng trong giai đoạn 2016-2017 để chống lại việc Trung Quốc bán phá giá thép trong giai đoạn 2014-2016.
Các vụ kiện này bao gồm các trường hợp liên quan đến thép xây dựng, tôn mạ và tôn mạ màu. VCSC lưu ý chưa từng có vụ kiện CBPG nào xảy ra với HRC nhập khẩu.
VCSC tin rằng ngành thép trong nước của Việt Nam đối mặt với rủi ro đến từ nguồn cung dư thừa và xuất khẩu thép của Trung Quốc đạt mức tương đương với năm 2014 vào năm 2023.
VCSC kỳ vọng nguồn cung dư thừa và xuất khẩu thép Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng trong năm 2024, do sản lượng xuất khẩu tăng 25% so cùng kỳ trong 5 tháng đầu năm 2024.
Ngoài ra, Việt Nam ghi nhận lượng thép nhập khẩu từ Trung Quốc tăng mạnh nhất trong 5 tháng đầu năm 2024 và giá thép nhập khẩu đang giảm.
Tuy nhiên, VCSC cho rằng khả năng áp dụng thuế CBPG đối với HRC ở mức thấp, chủ yếu do nguồn cung HRC trong nước hiện đang thấp. Nhu cầu HRC trong nước của Việt Nam (12-14 triệu tấn/năm) cao hơn đáng kể so với công suất trong nước tối đa của HPG và Formosa (8-9 triệu tấn).
Ngoài ra, do HPG và Formosa xuất khẩu HRC sang các nước khác nên nguồn cung trong nước chỉ đạt 4-5 triệu tấn/năm, đáp ứng chưa tới 50% nhu cầu trong nước.
Do đó, việc áp dụng thuế CBPG có thể mang lại cho HPG và Formosa sức mạnh thị trường vượt trội, tác động tiêu cực đến các nhà sản xuất tôn mạ và ống thép ở hạ nguồn.
VCSC tin rằng mối nguy hiện tại đối với các nhà sản xuất tôn mạ là lớn và do đó khả năng áp dụng thuế CBPG sẽ cao hơn. Quyết định cuối cùng thuộc về Bộ Công Thương, dựa trên thông tin thu thập được từ các bên liên quan trong quá trình điều tra.
Hòa Phát (HPG) sẽ được hưởng lợi nhiều nhất nếu áp dụng thuế CBPG cho cả 2 nhóm sản phẩm vì HPG bán cả HRC (thị phần đạt 47% trong 5 tháng đầu năm 2024) và tôn mạ (thị phần đạt 8% trong 5 tháng đầu năm 2024). Tuy nhiên, VCSC cho rằng việc áp dụng thuế CBPG đối với HRC sẽ ảnh hưởng các nhà sản xuất tôn mạ trong nước khi họ sử dụng HRC làm nguyên liệu đầu vào.
Các nhà sản xuất tôn mạ, bao gồm HSG và NKG, sẽ chỉ được hưởng lợi từ thuế CBPG đối với tôn mạ. VCSC kỳ vọng HSG sẽ được hưởng lợi nhiều nhất khi công ty nắm giữ thị phần trong nước lớn nhất tại Việt Nam với 29,1% trong 5 tháng đầu năm 2024, tiếp theo là NKG với 17,3% và Đông Á (UpCOM: GDA) với 16,2%.