Gia Lai có nhiều mặt hàng nông, lâm sản xuất khẩu chịu ảnh hưởng trực tiếp từ quy định chống mất rừng của EU, bao gồm cà phê, cao su, gỗ và các sản phẩm từ gỗ. Những mặt hàng này đang mang lại kim ngạch xuất khẩu  khoảng 500 - 600 triệu USD cho tỉnh.

Trong đó EU là thị trường quan trọng. Với yêu cầu mới từ EU, doanh nghiệp buộc phải truy xuất nguồn gốc hợp pháp, đảm bảo không có nguồn nguyên liệu từ rừng bị phá hoặc suy thoái.

Vườn cà phê được canh tác theo hướng bền vững để xuất khẩu ở Thành phố Pleiku, Gia Lai (Ảnh: Nguyễn Thảo)

Ông Lê Đức Vương- cán bộ phụ trách dự án của Công ty Nestle Việt Nam tại Gia Lai cho biết, ngay khi EU thông tin về đạo luật, hầu hết các doanh nghiệp lớn xuất khẩu cà phê vào EU đã chủ động hoàn thiện các quy định. Trong khi các doanh nghiệp nhỏ và nông hộ gặp nhiều khó khăn vì thiếu hệ thống truy xuất nguồn gốc chặt chẽ và nguồn lực thực hiện hạn chế. Tuy nhiên, những quy định này cũng mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp Gia Lai nâng cao giá trị thương hiệu, tạo lợi thế cạnh tranh ở thị trường châu Âu.

“Bộ Nông nghiệp và Môi trường hỗ trợ doanh nghiệp để biết được lợi ích khi tham gia các quy định về chống phá rừng và xác định đúng. Đối với doanh nghiệp nhỏ và nông hộ thì phải làm polygon (một công cụ công nghệ giúp truy xuất nguồn gốc sản phẩm) và định vị.

Nếu họ làm sai thì sau này làm lại rất tốn nguồn lực. 100 - 200 hộ thì dễ nhưng nếu vài chục nghìn hộ thì rất khó. Cà phê bán sang thị trường EU có chứng nhận EUDR thì được bán cao hơn so với cà phê thông thường. Điều này sẽ khuyến khích doanh nghiệp được tiền thưởng nếu họ tuân thủ các quy định này. Đây là đòn bẩy rất lớn” - ông Lê Đức Vương nói.

Xưởng chế biến cà phê được canh tác bền vững ở huyện Đức Cơ, Gia Lai (Ảnh: Nguyễn Thảo)

Theo các chuyên gia thương mại và thị trường, để có thể thích ứng với EUDR, các doanh nghiệp cần nhanh chóng xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc chặt chẽ, có thể ứng dụng công nghệ blockchain để minh bạch hóa thông tin; hợp tác với các tổ chức kiểm định để chứng minh nguyên liệu không liên quan đến phá rừng; áp dụng mô hình sản xuất bền vững, giảm thiểu tác động môi trường...

Ngoài ra, Gia Lai nói riêng và các các tỉnh Tây Nguyên nói chung cũng cần chủ động tham gia các dự án hỗ trợ chuyển đổi bền vững, nâng cao nhận thức của nông dân và nhà cung cấp về tầm quan trọng của việc canh tác theo hướng bền vững.

Ông Bùi Đức Hào- Thuộc Tổ chức Sáng kiến thương mại bền vững, cho biết: “Chỉ vài tháng sau khi Liên minh châu Âu ban hành đạo luật này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành chương trình hành động, xây dựng cơ sở dữ liệu vùng trồng và thực hiện các giải pháp đáp ứng với các yêu cầu của EUDR. Các tỉnh cũng đã bắt đầu vào cuộc. Cà phê tại tỉnh Gia Lai nằm rải rác ở các huyện, nằm ở vùng sâu vùng xa thì sẽ khó khăn hơn. Tuy nhiên, Gia Lai cũng là tỉnh đầu tiên có tổ công tác ODA, như vậy sẽ tạo điều kiện cho các hoạt động sắp tới thành công tốt đẹp”.