Thời gian thức dậy không chỉ đơn giản là một con số trên đồng hồ, mà nó ảnh hưởng trực tiếp đến tinh thần, năng lượng và hiệu quả làm việc trong suốt cả ngày. Một buổi sáng bắt đầu vội vã, thiếu chuẩn bị có thể khiến cơ thể mang theo cảm giác mệt mỏi, căng thẳng suốt cả ngày.
Ngược lại, nếu thức dậy vào thời điểm phù hợp với nhịp sinh học tự nhiên của cơ thể, bạn sẽ cảm thấy tỉnh táo hơn, kiểm soát được thời gian tốt hơn và bắt đầu ngày mới một cách chủ động. Đối với nhiều người, việc dậy sớm mang lại khoảng thời gian yên tĩnh quý giá trước khi guồng quay cuộc sống bắt đầu, lý tưởng cho việc học tập, làm việc sáng tạo hoặc chăm sóc bản thân.
Tuy nhiên, điều đó chỉ hiệu quả khi mọi người ngủ đủ giấc. Còn ngủ muộn rồi ép mình dậy sớm chỉ khiến cơ thể thiếu ngủ và hoạt động kém hiệu quả, thậm chí còn tiềm ẩn nguy cơ đối với sức khoẻ.
Không phải dậy sớm là tốt, dậy quá sớm khi ngủ quá muộn gây ảnh hưởng sức khỏe. (Ảnh minh họa).
Những vấn đề sức khỏe khi thức dậy quá sớm
1. Suy giảm sức khỏe tinh thần và nhận thức
Việc thức khuya và dậy sớm khiến giấc ngủ bị cắt ngắn, đặc biệt ảnh hưởng đến giai đoạn REM – thời điểm não bộ xử lý thông tin và củng cố trí nhớ. Theo nghiên cứu từ Sleep Medicine Reviews (2016), thiếu ngủ mạn tính làm giảm khả năng tập trung, gây khó khăn trong việc ra quyết định và giải quyết vấn đề. Người thiếu ngủ thường cảm thấy mệt mỏi, cáu kỉnh, dễ rơi vào trạng thái lo âu hoặc trầm cảm.
Trong dài hạn, tình trạng này có thể làm tổn thương cấu trúc não, đặc biệt là vùng hippocampus, nơi chịu trách nhiệm cho trí nhớ và cảm xúc. Ví dụ, một người chỉ ngủ 4-5 tiếng mỗi đêm trong vài tuần có thể gặp khó khăn trong việc ghi nhớ thông tin hoặc phản ứng nhanh với các tình huống.
Hơn nữa, thiếu ngủ làm tăng nồng độ cortisol – hormone stress, khiến tâm trạng bất ổn và giảm khả năng kiểm soát cảm xúc. Để cải thiện, bạn cần ưu tiên ngủ đủ 7-9 tiếng và tránh các kích thích như ánh sáng xanh từ điện thoại trước giờ ngủ. Nếu thói quen này kéo dài, việc tham khảo ý kiến chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ là cần thiết để tránh các vấn đề nghiêm trọng hơn.
Dậy sớm có thể khiến tinh thần mệt mỏi, tâm trạng bất ổn. (Ảnh minh họa).
2. Tăng nguy cơ bệnh tim mạch và các vấn đề thể chất
Thiếu ngủ do thức khuya và dậy sớm gây áp lực lớn lên hệ tim mạch. Theo European Heart Journal, ngủ dưới 6 tiếng mỗi đêm làm tăng 48% nguy cơ bệnh tim và đột tử ở những người có yếu tố nguy cơ. Khi thiếu ngủ, cơ thể sản sinh nhiều hormone stress như cortisol, làm tăng huyết áp và nhịp tim, gây tổn thương mạch máu. Ngoài ra, tình trạng viêm mãn tính do thiếu ngủ làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, dẫn đến nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.
Thiếu ngủ cũng làm rối loạn chuyển hóa, tăng nguy cơ béo phì và tiểu đường loại 2 do ảnh hưởng đến insulin. Hệ miễn dịch suy yếu khiến cơ thể dễ mắc bệnh nhiễm trùng hơn. Ví dụ, một người thường xuyên chỉ ngủ 4 tiếng mỗi đêm có thể nhận thấy cơ thể mệt mỏi, hay ốm vặt và tăng cân không rõ nguyên nhân. Để giảm nguy cơ, cần duy trì giấc ngủ đều đặn, tập thể dục nhẹ nhàng và kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu có tiền sử bệnh tim hoặc huyết áp cao. Những thay đổi nhỏ như đi ngủ sớm hơn 30 phút mỗi ngày có thể mang lại lợi ích lớn.
Thức quá khuya nhưng dậy quá sớm gây ra tình trạng mất ngủ, ảnh hưởng đến tim mạch. (Ảnh minh họa).
3. Giảm hiệu suất làm việc
Thiếu ngủ làm suy giảm phản xạ và khả năng xử lý thông tin, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất làm việc. Theo National Sleep Foundation, một người ngủ dưới 6 tiếng có khả năng phản ứng chậm tương đương với người có nồng độ cồn trong máu 0.05%. Điều này dẫn đến sai sót trong công việc, đặc biệt với những ngành yêu cầu độ chính xác cao như y tế hay kỹ thuật. Ngoài ra, thiếu ngủ làm giảm sáng tạo và khả năng đưa ra quyết định đúng đắn, khiến bạn dễ mắc lỗi trong các nhiệm vụ phức tạp.
Ngủ không đủ giấc khiến cơ thể uể oải, không đảm bảo hiệu suất công việc. (Ảnh minh họa).
Thức dậy giờ nào là tốt nhất
Không có một giờ cố định nào được coi là “tốt nhất” cho tất cả mọi người để thức dậy. Thời điểm lý tưởng để bắt đầu ngày mới phụ thuộc vào nhiều yếu tố: nhịp sinh học cá nhân, công việc, thói quen sinh hoạt và cả trách nhiệm gia đình. Có người cảm thấy tỉnh táo, sáng tạo và làm việc hiệu quả nhất vào sáng sớm, trong khi người khác lại phát huy năng suất vào buổi tối. Đó là vì mỗi người có một “chronotype” – kiểu thời gian ngủ tự nhiên khác nhau.
Nếu bạn ép bản thân dậy lúc 5 giờ sáng chỉ vì đó là “giờ vàng” của ai đó trên mạng, trong khi cơ thể bạn chưa ngủ đủ, thì rất có thể bạn sẽ mệt mỏi, mất tập trung và hiệu suất giảm sút. Ngược lại, nếu bạn ngủ đủ giấc và dậy vào một giờ đều đặn, phù hợp với cơ thể mình, dù là 6h, 7h hay 9h thì đó cũng chính là “giờ tốt nhất” của bạn. Điều quan trọng không nằm ở việc bạn dậy sớm hay muộn, mà là bạn có ngủ đủ, thức dậy tỉnh táo và có một buổi sáng không vội vã hay áp lực. Một ngày hiệu quả bắt đầu từ một giấc ngủ chất lượng, không phải từ chiếc đồng hồ báo thức. Vậy nên, hãy lắng nghe cơ thể mình, thay vì chạy theo chuẩn mực của người khác.
