Hai mốc đáng chú ý là ngày 9/7 và tháng 8. Ngày 9/7 đánh dấu kết thúc 90 ngày hoãn áp thuế mà Tổng thống Donald Trump từng công bố. Nếu các nước không đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ, họ sẽ phải đối mặt với mức thuế cao hơn nhiều.
Ngay sau đó, vào tháng 8, chính phủ Mỹ có thể vỡ nợ công lần đầu tiên trong lịch sử, nếu trần nợ không được nâng trước kỳ nghỉ Quốc hội ngày 4/8. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cảnh báo hậu quả sẽ rất nghiêm trọng với cả kinh tế Mỹ lẫn toàn cầu.
Tổng thống Trump muốn Quốc hội thông qua “Dự luật Đẹp Đẽ Vĩ Đại” trước ngày 4/7, trong đó có điều khoản nâng trần nợ. Tuy nhiên, tình hình đang rất phức tạp do nhiều chính sách khác cũng được “gói” vào dự luật này.
Ngoài ra, lệnh ngừng bắn mong manh giữa Iran và Israel do ông Trump “môi giới” cũng là rủi ro tiềm tàng. Nếu đổ vỡ, giá dầu sẽ tăng mạnh đúng lúc giá hàng hóa nhập khẩu từ thuế quan cũng leo thang – tạo ra cú sốc lạm phát kép.
Một công nhân đánh bóng máy móc tại xưởng của một nhà máy sản xuất máy móc thép ở Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang, miền đông Trung Quốc
Mức thuế của Mỹ hiện tại ra sao và có thể thay đổi như thế nào?
Từ đầu năm, chính quyền Trump đã thể hiện rõ quan điểm cứng rắn với thuế quan. Mỹ đã từng áp thuế 145% với hàng Trung Quốc, chỉ giảm còn 30% sau một thỏa thuận ký ngày 12/5. Với thép và nhôm, thuế hiện là 50%, còn ô tô và linh kiện là 25%. Ngoài ra, có mức thuế tối thiểu 10% áp cho hầu hết hàng nhập khẩu.
Canada và Mexico được miễn một số loại thuế theo USMCA, nhưng mới đây Canada lại bị đe dọa đánh thêm thuế vì ban hành một sắc thuế mới.
Tổng thống Trump cho biết, nếu không đạt thêm thỏa thuận, Mỹ sẽ tự công bố mức thuế mới cho từng quốc gia vào hoặc trước ngày 9/7. Một số nước “đàm phán thiện chí” có thể được giữ mức thuế 10% – nhưng tiêu chí “thiện chí” vẫn mơ hồ.
Ví dụ, Việt Nam được dự kiến sẽ phải chịu thuế 46%, còn Malaysia là 24%. Điều này cho thấy thuế suất có thể bị quyết định tùy tiện theo khu vực hoặc đánh giá chủ quan của chính quyền.
Điều gì sẽ xảy ra nếu Mỹ vỡ nợ công?
Mỹ chưa từng vỡ nợ công trong lịch sử, và việc này nếu xảy ra sẽ gây hỗn loạn trên toàn cầu. Dù vậy, nhiều chuyên gia tin rằng kịch bản xấu nhất khó xảy ra, bởi Quốc hội sẽ không dám để điều đó thành hiện thực.
Chuyên gia Ryan Sweet cho rằng tình huống này giống một “bộ phim tệ hại” mà nước Mỹ từng nhiều lần xem lại. Tuy nhiên, mỗi tuần trôi qua mà không có giải pháp thì nỗi lo lại lớn dần.
Ngay cả khi không vỡ nợ, chỉ riêng việc trì hoãn cũng có thể làm xấu đi tâm lý thị trường và đẩy chi phí đi vay của chính phủ Mỹ lên cao hơn.
Lạm phát có thể quay lại trong thời gian tới không?
Theo các chuyên gia, lạm phát chắc chắn sẽ tăng, đặc biệt nếu Mỹ khôi phục lại hàng loạt mức thuế cao từ ngày 9/7. Chuyên gia của Fitch dự báo CPI có thể lên tới 4% vào cuối năm, thậm chí cao hơn nếu thuế “Ngày Giải phóng” (Liberation Day) được tái áp dụng.
Hiện tại, CPI tháng 5 ghi nhận mức tăng 2,4% so với cùng kỳ. Điều này đồng nghĩa với việc người dân Mỹ sẽ phải trả giá đắt hơn cho hàng hóa tiêu dùng hàng ngày, nếu căng thẳng thương mại không được hạ nhiệt.
Không chỉ người tiêu dùng, doanh nghiệp cũng sẽ chịu ảnh hưởng kép – giá nguyên liệu tăng, sức mua giảm. Đây là mầm mống cho một đợt suy thoái nhẹ nhưng kéo dài, nếu không được kiểm soát.
Mùa hè 2025 sẽ là bước ngoặt hay khởi đầu cho khủng hoảng?
Dù kinh tế Mỹ vẫn đang giữ được “mặt trận”, sự kiện ngày 9/7 và cuộc chiến nợ công trong tháng 8 có thể trở thành bước ngoặt then chốt. Chính sách thương mại, thuế quan và vai trò lãnh đạo của Tổng thống Trump sẽ quyết định kinh tế Mỹ sẽ đi theo hướng nào.
Một mặt, nếu các nước đạt thêm thỏa thuận thương mại và trần nợ được nâng đúng hạn, kinh tế Mỹ có thể tiếp tục đi ngang hoặc phục hồi nhẹ.
Nhưng nếu thuế quan đồng loạt tăng, lạm phát vượt kiểm soát và Quốc hội bế tắc, Mỹ sẽ đối mặt với “một mùa hè địa ngục” như nhiều nhà kinh tế lo ngại. Đó sẽ là thử thách lớn cho cả giới tài chính và người dân.
