Chuỗi bài viết đã phác thảo nên một "hiện tượng" đáng chú ý trên thị trường mua sắm công ngành y tế mang tên Công ty TNHH Thiết bị Y tế Bình Minh. Từ gói thầu hơn 4,1 tỷ đồng tại Bệnh viện Đa khoa Long An với chỉ một nhà thầu và mức tiết kiệm gần như bằng không, đến tỷ lệ thắng thầu chung lên tới 85%, và đặc biệt là sự thống trị tuyệt đối 100% tại các "sân nhà" như Bệnh viện Đa khoa Vùng Tây Nguyên hay Bệnh viện Ung bướu Đà Nẵng.
Bức tranh toàn cảnh và những câu hỏi lớn
Dữ liệu cho thấy, Y tế Bình Minh là một doanh nghiệp có năng lực, đã cạnh tranh với gần 1.000 nhà thầu khác nhau và có quan hệ với 188 bên mời thầu. Tuy nhiên, việc liên tục xuất hiện các gói thầu chỉ có một hoặc rất ít nhà thầu tham gia, đặc biệt tại những đơn vị mà Y tế Bình Minh trúng thầu liên tiếp, là một thực tế.
Năm 2025 tiếp tục chứng kiến điều này. Đơn cử, gói "Gói thầu Hóa chất xét nghiệm miễn dịch tự động..." tại Bệnh viện Đa khoa khu vực miền núi Phía Bắc Quảng Nam mà Y tế Bình Minh trúng ngày 04/02/2025 cũng là một cuộc đấu "tay đôi" với chỉ một nhà thầu khác. Hay gói "Mua hóa chất phục vụ công tác khám chữa bệnh..." tại PHÒNG KHÁM BÁC SĨ GIA ĐÌNH... TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC HUẾ trúng ngày 19/03/2025 cũng chỉ có 2 nhà thầu tham dự.
Những hiện tượng này đặt ra các câu hỏi:
- Tại sao các gói thầu "đấu thầu rộng rãi" lại không thực sự "rộng rãi" khi chỉ có một hoặc hai nhà thầu tham gia?
- Quy trình lập, thẩm định hồ sơ mời thầu và thẩm định giá đã được thực hiện chặt chẽ đến đâu để đảm bảo tính khách quan và hiệu quả kinh tế?
- Vai trò giám sát của các chủ đầu tư như thế nào trước những gói thầu có tỷ lệ tiết kiệm rất thấp?
Việc đảm bảo cạnh tranh không chỉ giúp tiết kiệm ngân sách, mà quan trọng hơn là giúp các bệnh viện tiếp cận được với những sản phẩm, công nghệ tốt nhất với chi phí hợp lý nhất, phục vụ trực tiếp cho người bệnh.
Luật sư Nguyễn Thị Hương (Đoàn Luật sư TP.HCM) nhấn mạnh: "Luật Đấu thầu 2023 đã có nhiều quy định tiến bộ nhằm tăng cường minh bạch và cạnh tranh. Tuy nhiên, luật pháp chỉ thực sự đi vào cuộc sống khi có sự giám sát chặt chẽ. Vai trò giám sát của báo chí và cộng đồng được quy định tại Điều 6 của Luật. Khi dữ liệu công khai cho thấy các dấu hiệu bất thường như tỷ lệ trúng thầu tập trung quá lớn vào một nhà thầu tại một chủ đầu tư, hay các gói thầu có tỷ lệ tiết kiệm quá thấp, đó chính là lúc cơ chế giám sát cần được kích hoạt để yêu cầu các bên liên quan xem xét làm rõ. Đây là cách tốt nhất để đảm bảo đồng vốn của nhà nước được sử dụng hiệu quả và minh bạch".
Câu chuyện của Y tế Bình Minh là một ví dụ điển hình, cho thấy sự cần thiết phải tăng cường hơn nữa vai trò của chủ đầu tư và các đơn vị liên quan vào từng gói thầu để đảm bảo mục tiêu cuối cùng của hoạt động mua sắm công là phục vụ lợi ích cao nhất của người dân.
