Qua 3 kỳ của vệt bài, Báo Tri thức & Cuộc sống đã phác họa một bức tranh toàn cảnh về hoạt động đấu thầu của Công ty Đại Hiệp Phát tại Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM. Từ một gói thầu 5,7 tỷ đồng với đối thủ duy nhất bị loại, đến lịch sử trúng thầu 100% tại "sân nhà", và hé lộ "hệ sinh thái" các nhà thầu quen mặt. Câu chuyện này đặt ra một vấn đề lớn hơn: làm thế nào để đảm bảo hiệu quả đầu tư công tại các đơn vị sự nghiệp được giao quyền tự chủ?
Bài toán hiệu quả kinh tế: Tiết kiệm 2% có thực sự là tiết kiệm?
Xuyên suốt các gói thầu mà Đại Hiệp Phát trúng, tỷ lệ tiết kiệm so với giá gói thầu chỉ dao động ở mức thấp, trung bình khoảng 2,2%. Con số này, dù cho thấy giá trúng thầu thấp hơn dự toán, nhưng không phản ánh được hiệu quả kinh tế thực sự. Hiệu quả kinh tế không chỉ là con số tiết kiệm được, mà còn là chất lượng công trình và quan trọng hơn là chi phí cơ hội bị mất đi khi không có một môi trường cạnh tranh thực sự để tìm ra mức giá tốt nhất thị trường.
Góc nhìn chuyên gia: Minh bạch cần đi đôi với cạnh tranh thực chất
Tổng kết lại vấn đề, chuyên gia đấu thầu Lê Văn Hân nhấn mạnh: "Câu chuyện tại ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM là một bài học điển hình. Về mặt hồ sơ, mọi thứ có thể đúng quy trình. Nhà thầu bị loại vì lỗi hồ sơ, nhà thầu còn lại đủ năng lực thì trúng. Nhưng đó là cái nhìn vi mô. Ở tầm vĩ mô, đây là một môi trường cạnh tranh không lành mạnh. Để giải quyết, chủ đầu tư cần chủ động hơn trong việc thu hút các nhà thầu mới, có thể thông qua việc công khai rộng rãi hơn thông tin mời thầu. Đồng thời, cần có cơ chế hậu kiểm độc lập để đánh giá chất lượng công trình so với giá trị đã bỏ ra".
Từ góc độ pháp lý, Luật sư Nguyễn Văn Lập, Đoàn Luật sư TP.HCM chia sẻ : "Cơ chế tự chủ cho các trường đại học là chủ trương đúng đắn, giúp các trường linh hoạt hơn. Tuy nhiên, 'tự chủ' không có nghĩa là 'tự do' mà không có giám sát. Cần tăng cường cơ chế giám sát từ cơ quan chủ quản, cũng như vai trò của các cơ quan thanh tra, kiểm toán. Quy chế chi tiêu nội bộ, quy trình đấu thầu của các trường cần được rà soát để đảm bảo không có kẽ hở nào có thể bị lợi dụng để tạo ra lợi ích nhóm hay hạn chế cạnh tranh".
Thay cho lời kết
Minh bạch hóa hoạt động đấu thầu không chỉ dừng lại ở việc đăng tải thông tin, công khai kết quả. Sự minh bạch thực chất phải đến từ một môi trường cạnh tranh công bằng, nơi mọi nhà thầu có năng lực đều có cơ hội như nhau, và chủ đầu tư nhận được sản phẩm, dịch vụ tốt nhất với chi phí hợp lý nhất. Câu chuyện của Đại Hiệp Phát tại Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM chính là lời nhắc nhở về chặng đường dài phía trước để mục tiêu đó trở thành hiện thực, không chỉ ở một trường đại học mà trên cả hệ thống đầu tư công của đất nước.
