Sự ra đi của nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương để lại niềm tiếc thương sâu sắc trong lòng đồng bào và đồng chí. Nhìn lại cuộc đời và sự nghiệp của ông, chúng ta thấy một chân dung nhà lãnh đạo tận tụy, trí tuệ, với những đóng góp không ngừng nghỉ cho sự nghiệp cách mạng và phát triển đất nước.

Một đảng viên trung kiên, suốt đời phấn đấu vì lý tưởng

Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương sinh ngày 05/05/1937 tại Quảng Ngãi. Ông tham gia cách mạng từ tháng 02/1955 và vào Đảng Cộng sản Việt Nam ngày 19/12/1959. Ông đã trải qua nhiều cương vị quan trọng: Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng các khoá V đến IX; Uỷ viên Bộ Chính trị khoá VIII, IX; Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, Phó Thủ tướng Chính phủ. Từ tháng 9/1997 đến tháng 6/2006, ông là Chủ tịch nước, Chủ tịch Hội đồng Quốc phòng và An ninh.

Sau một thời gian lâm bệnh nặng, dù được Đảng, Nhà nước, y bác sĩ tận tình cứu chữa và gia đình hết lòng chăm sóc, ông đã từ trần hồi 22 giờ 51 phút, ngày 20/5/2025, hưởng thọ 88 tuổi.

Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương được nhớ đến là một đảng viên trung kiên, một nhà lãnh đạo gắn bó với giai đoạn trọng yếu của đất nước, một chính khách mẫu mực, sâu sắc và trí tuệ. 65 năm đứng trong hàng ngũ của Đảng là 65 năm ông cống hiến không ngừng nghỉ, sống thầm lặng, làm việc tận tụy, để lại nhiều giá trị bền lâu.

Từ kỹ sư địa chất đến những công trình mang tầm chiến lược

Trước khi đảm nhận các vị trí lãnh đạo cấp cao, nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương có gần 30 năm (1959-1986) gắn bó với ngành bản đồ địa chất. Ông đã đi khắp các miền rừng núi, khảo sát và nghiên cứu, góp phần quan trọng xây dựng cơ sở dữ liệu tài nguyên quốc gia.

Trong đó, công trình nổi bật là “Bản đồ địa chất Việt Nam tỷ lệ 1/500.000” (xuất bản năm 1981), mà ông là đồng tác giả trong khuôn khổ hợp tác Việt Nam - Liên Xô. Đây là một công trình quy mô lớn, mang ý nghĩa chiến lược trong quản lý tài nguyên và phát triển kinh tế-xã hội. Ngoài ra, ông cùng các đồng sự còn lập Bản đồ khoáng sản Việt Nam tỷ lệ 1/500.000 (xuất bản năm 1988). Cả hai công trình này đã vinh dự được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học và Công nghệ năm 2005.

Với vai trò Tổng Cục trưởng Tổng cục Địa chất Việt Nam, ông Trần Đức Lương đã chỉ đạo sát sao việc triển khai toàn diện công tác điều tra cơ bản, tìm kiếm và thăm dò khoáng sản trên khắp cả nước. Ông cũng đóng góp quan trọng trong việc tái tổ chức hệ thống các đơn vị địa chất sau ngày đất nước thống nhất, đồng thời hỗ trợ các nước bạn Lào và Campuchia xây dựng lực lượng địa chất. Chính nền tảng của một kỹ sư địa chất, với những yêu cầu khắt khe về sự tỉ mỉ, chính xác và lòng kiên nhẫn, đã góp phần hình thành nên phong cách lãnh đạo ít nói, luôn coi trọng cơ sở khoa học và hiệu quả thực tiễn ở nguyên Chủ tịch nước.

Dấu ấn đậm nét trong giai đoạn đất nước chuyển mình

Bước sang lĩnh vực quản lý Nhà nước, nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương tiếp tục thể hiện rõ vai trò của một nhà lãnh đạo có tầm nhìn chiến lược. Đảm nhiệm cương vị Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (1987-1992) và sau đó là Phó Thủ tướng Chính phủ (1992-1997), ông đã đóng góp quan trọng vào công cuộc đổi mới tư duy quản lý kinh tế, góp phần đưa đất nước vượt qua giai đoạn khó khăn, tiến tới ổn định và phát triển.

Trong bối cảnh Liên Xô sụp đổ, ông đã chủ động thúc đẩy mạnh mẽ quan hệ hợp tác với Liên bang Nga, đặc biệt trong các ngành trọng yếu như dầu khí và năng lượng. Những nỗ lực của ông bao gồm việc tìm giải pháp duy trì nguồn cung thiết bị cho các tổ máy còn lại của Thủy điện Hòa Bình, đàm phán ký lại và triển khai Hiệp định hợp tác dầu khí Việt - Nga, cũng như duy trì hiệu quả hoạt động của Ủy ban hợp tác Liên Chính phủ giữa hai nước.

Song song đó, ông đã chỉ đạo và trực tiếp tham gia xây dựng hàng loạt văn bản pháp luật nền tảng, như Luật Đầu tư nước ngoài (1987), Luật Doanh nghiệp tư nhân (1990), Luật Đất đai (1993), Luật Dầu khí (1993), Luật Khuyến khích đầu tư trong nước (1995), và Luật Doanh nghiệp nhà nước (1995). Ông cũng đóng góp vào việc Chính phủ ban hành các nghị định, quyết định thành lập các Tổng công ty, Tập đoàn kinh tế lớn; chỉ đạo soạn thảo các nghị định về chính sách nhà ở trong thời kỳ đổi mới, cùng các quyết định về quyền tự chủ cho doanh nghiệp trong đầu tư, tài chính và hợp tác quốc tế ở nhiều lĩnh vực then chốt. Chính những văn bản pháp quy này đã kiến tạo và hoàn thiện môi trường pháp lý cho nền kinh tế nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường dưới sự quản lý của Nhà nước, mở đường cho một giai đoạn phát triển kinh tế mạnh mẽ.

Trên cương vị người đứng đầu Nhà nước (1997-2006), một thập kỷ chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ của Việt Nam, Chủ tịch nước Trần Đức Lương tiếp tục để lại những dấu ấn đóng góp to lớn. Cùng với các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước, ông đã định hướng và cụ thể hóa nhiều chủ trương, chính sách then chốt nhằm phát triển kinh tế-xã hội, cải thiện đời sống nhân dân, bảo vệ vững chắc ổn định chính trị, an ninh quốc phòng, đồng thời nâng tầm vị thế Việt Nam trên trường quốc tế.

Về đối nội, ông đặt trọng tâm vào việc hoàn thiện thể chế, cải cách tổ chức bộ máy và thủ tục hành chính, tạo đà cho công cuộc hiện đại hóa và hội nhập. Với sự quan tâm sâu sắc, ông đã thúc đẩy mạnh mẽ việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, cải cách hành chính và xây dựng đội ngũ công chức trong sạch, vững mạnh. Ông từng nhấn mạnh: “Trong thời kỳ đổi mới... Nguyên tắc quản lý nhà nước, quản lý xã hội bằng pháp luật phải được đề cao hơn bao giờ hết”. Đồng thời, ông luôn đề cao các nguyên tắc tư pháp: “tôn trọng và bảo vệ quyền con người, nguyên tắc bình đẳng, công bằng, công khai, minh bạch...”.

Dưới sự phân công của Bộ Chính trị, ông đã trực tiếp chỉ đạo soạn thảo đề án “Bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”, sau này trở thành Nghị quyết Trung ương 8 khóa IX mang tầm vóc chiến lược. Ông cũng là người đề xuất Chỉ thị về cải cách tư pháp và sáng kiến tổ chức đợt đặc xá quy mô lớn vào năm 2000, một quyết sách nhân văn được cộng đồng quốc tế ghi nhận và trở thành tiền lệ tốt đẹp.

Trong lĩnh vực đối ngoại, Chủ tịch nước Trần Đức Lương đã góp phần then chốt vào việc mở rộng mạng lưới hợp tác quốc tế, củng cố uy tín và vị thế của đất nước. Hình ảnh của ông trong các hoạt động ngoại giao cấp cao luôn thể hiện sự hòa nhã, trí tuệ và bản lĩnh của một nhà lãnh đạo, đồng thời kiên định lập trường bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc và thúc đẩy chính sách ngoại giao hòa bình, hữu nghị, phát triển.

Tên tuổi và sự nghiệp của nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương sẽ mãi là một phần quan trọng, được trân trọng ghi nhớ trong dòng chảy lịch sử cách mạng Việt Nam.