Một điệp viên nổi tiếng trong Chiến tranh thế giới 2 là Richard Sorge. Ông đã có đóng góp lớn cho tình báo Liên Xô trong cuộc chiến tranh với Đức quốc xã.
Điệp viên Richard sinh năm 1895 ở miền Nam nước Nga. Ông mang trong người 2 dòng máu với mẹ là người Nga và cha là một kỹ sư Đức. Vài năm sau, gia đình của Richard chuyển về Đức. Lớn lên trong một gia đình trung - thượng lưu, ông nhập ngũ vào lục quân Đức năm 1914.
Trong một lần làm nhiệm vụ, Richard bị thương nặng khiến chân đi cà nhắc. Trong thời gian điều trị, ông tiếp xúc với tư tưởng cấp tiến. Vài năm sau, ông chuyên tâm nghiên cứu về kinh tế học và chính trị học, đặc biệt là chủ nghĩa Marx.
Đến năm 1919, Richard đạt được học vị tiến sĩ và gia nhập Đảng Cộng sản Đức. Là một người điển trai, hào hoa, ông có tư tưởng nghiêng dần về phái tả. Chính điều này khiến ông rắc rối với cảnh sát Đức. Vậy nên, năm 1924, ông sang Liên Xô rồi gia nhập tổ chức Quốc tế Cộng sản. Nhiệm vụ của ông là phụ trách công tác liên lạc với các đảng cộng sản nước ngoài.
Năm 1929, Richard trở thành sĩ quan tình báo quân sự của Liên Xô (viết tắt là GRU). Vào đầu năm 1931-1932, giới chức Moscow lo ngại Nhật Bản có thể sẽ tấn công vùng Viễn Đông của Liên Xô.
Vì vậy, điệp viên Richard được cử tới Nhật thông qua Đức với vỏ bọc là một nhà báo. Một chủ bút nhận các bài viết của Richard và đã trao cho ông một bức thư giới thiệu gửi tới Đại tá Eugen Ott - tùy viên quân sự mới của Đức ở Tokyo. Nhờ vậy, điệp viên của Liên Xô tới Tokyo vào tháng 9/1933 và bắt đầu công việc thu thập tin tức tình báo.
Để biết nhiều tin tức quan trọng của Đức quốc xã, Richard gia nhập Đảng Quốc xã. Nhờ vậy, ông tiếp cận được nhiều nhân vật quan trọng của Nhật và Đức. Trong số này, ông thu thập được tin tức tình báo tại Đại sứ quán Đức - nơi các nhà ngoại giao như Đại sứ Đức tại Nhật Herbert von Dirksen hay lui tới.
Một trong những tin tình báo quan trọng nhất mà điệp viên Richard thu thập được là tin Đức quốc xã sẽ tấn công Liên Xô năm 1941. Trong bức điện gửi về trụ sở GRU vào ngày 1/6/1941 có đoạn viết: “Cuộc chiến Đức - Xô dự kiến diễn ra bắt đầu vào khoảng ngày 15/6 – điều này dựa trên thông tin mà Trung tá Scholl mang từ Berlin đến cho Đại sứ Ott”.
Tuy nhiên, cấp trên của điệp viên Richard ở Moscow đã phê vào bức điện rằng: “Nghi ngờ. Liệt bức điện này vào nhóm các bức điện mang tính khiêu khích”.
Họ không thể ngờ rằng, tin tình báo mà Richard gửi về hoàn toàn chính xác. Bởi lẽ, ngày 22/6/1941, quân đội phát xít Đức dưới sự chỉ huy của Hitler bất ngờ tấn công xâm lược Liên Xô.
