Thảo luận Luật Viên chức (sửa đổi), sáng 13/10, nhiều đại biểu tham gia ý kiến về quyền của viên chức ký hợp đồng nghề nghiệp và kinh doanh, đề nghị cần quy định chặt, ngăn hệ lụy viên chức "chân trong chân ngoài", nhiệm vụ chính lại trở thành phụ.

TIỀM ẨN NGUY CƠ XUNG ĐỘT LỢI ÍCH

Tham gia phát biểu, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn TP Hải Phòng) góp ý vào quy định cho phép viên chức được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu khoa học ngoài công lập, trừ trường hợp pháp luật về phòng, chống tham nhũng hoặc pháp luật chuyên ngành có quy định khác.

Theo đại biểu, đây là quy định mở đối với viên chức, tạo cơ hội cho viên chức khai thác và phát huy năng lực, khuyến khích sử dụng năng lực của mỗi cá nhân để đóng góp cho xã hội, tận dụng chất xám và trình độ chuyên môn của đội ngũ viên chức trong khu vực tư nhân.

Tuy nhiên, song song với việc mở rộng quyền này cần siết chặt quy định về cơ chế kiểm soát, phòng chống tham nhũng.

Bởi theo đại biểu, quy định này có thể tiềm ẩn nguy cơ xung đột lợi ích giữa vị trí công tác trong khu vực công và khu vực tư (đặc biệt khi viên chức là người giữ chức vụ quản lý của cả 2 đơn vị trong và ngoài công lập hoạt động cùng một lĩnh vực) dẫn tới lợi dụng chức vụ trong khu vực công để trục lợi cho đơn vị mình quản lý ở khu vực tư.

"Vì vậy, cần có quy định không cho phép viên chức quản lý tham gia quản lý, điều hành các cơ sở kinh doanh, hoạt động tư nhân thuộc cùng lĩnh vực đang công tác; quy định cơ chế kê khai, minh bạch, giám sát và giải trình hoạt động góp vốn, tham gia quản lý của viên chức tại khu vực tư (đặc biệt là đối với viên chức quản lý)", nữ đại biểu cho hay.

Cùng ý kiến, về những việc viên chức không được làm, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP HCM) cho rằng dự thảo luật chưa làm rõ phạm vi cấm tham gia hoạt động kinh doanh.

Do đó, ông đề nghị quy định rõ: Viên chức không được đầu tư, góp vốn, điều hành hoặc bảo lãnh cho doanh nghiệp, tổ chức hoạt động trong cùng lĩnh vực chuyên môn với đơn vị mình.

"Việc mở rộng phạm vi cấm như vậy là cần thiết để phòng ngừa tình trạng 'chân trong, chân ngoài', tránh xung đột lợi ích, nhất là trong các lĩnh vực y tế, giáo dục, nghiên cứu khoa học – nơi ranh giới giữa công vụ và lợi ích tư nhân rất dễ bị lẫn lộn", ông nói.

Về quyền của viên chức ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp và kinh doanh, dự thảo luật cho phép viên chức được ký hợp đồng lao động, hợp đồng dịch vụ với cơ quan, tổ chức khác nếu pháp luật không cấm.

Song, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo bổ sung nghĩa vụ kê khai, báo cáo và được phê duyệt bằng văn bản của người đứng đầu trước khi ký kết.

Đồng thời, cần quy định thời hạn "làm nguội" ít nhất 24 tháng sau khi thôi giữ chức vụ quản lý mới được tham gia điều hành tổ chức tư nhân cùng lĩnh vực, nhằm bảo đảm minh bạch, ngăn ngừa chuyển hóa lợi ích từ khu vực công sang khu vực tư.

CẦN CƠ CHẾ GIÁM SÁT CHẶT CHẼ, CỤ THỂ

Bấm nút tranh luận về nội dung này, đại biểu Trần Văn Lâm (đoàn Bắc Ninh) cho rằng viên chức đang hoạt động rất giỏi ở lĩnh vực nào nên để họ phát huy mở rộng ra bên ngoài ở lĩnh vực đó.

"Nếu yêu cầu viên chức hoạt động kinh doanh ở những lĩnh vực không phải là sở trường, không phải ưu thế thì cho phép cũng gần như không cho phép", ông nói và nhấn mạnh vấn đề cốt lõi là phải xác lập cơ chế quản lý trong cơ sở công lập để họ không thể lợi dụng, không thể thực hiện được nếu có ý đồ như vậy.

Cùng quan tâm tới quy định cho phép viên chức ký hợp đồng với cơ quan, tổ chức khác, đại biểu Cao Thị Xuân (đoàn Thanh Hoá) cho rằng, nếu so sánh với luật hiện hành, tuy dự thảo luật mở rộng, làm rõ hơn quyền hạn nhưng cần quy định chặt chẽ việc đảm bảo nguyên tắc phải hoàn thành nhiệm vụ, trách nhiệm của một viên chức nhà nước trước khi tham gia các công việc bên ngoài.

"Nếu không có cơ chế giám sát chặt chẽ, có thể dẫn đến hệ lụy đó là những nhiệm vụ chính lại trở thành phụ, chất lượng dịch vụ công cơ bản thiết yếu không được đảm bảo", bà Xuân nói.

Do vậy, đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát kỹ lưỡng, bổ sung quy định nhằm tránh rủi ro như trên. Nếu cần, đại biểu đề nghị giao Chính phủ quy định chi tiết để các biện pháp này bảo đảm khả thi, hiệu lực, hiệu quả trong quản lý đội ngũ viên chức.

Đồng ý kiến, đại biểu Nguyễn Anh Trí đề nghị Ban soạn thảo quy định rõ số lượng, thời lượng và nội dung hợp đồng ngoài viên chức được ký kết, tránh tình trạng cùng lúc tham gia quá nhiều nơi, ảnh hưởng tới công việc chính.

Giải trình làm rõ sau thảo luận, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Đỗ Thanh Bình cho biết cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội; rà soát, chỉnh lý quy định này theo hướng bảo đảm hai nguyên tắc: tạo điều kiện tối đa cho viên chức được phát huy năng lực chuyên môn, tham gia hoạt động nghề nghiệp phù hợp; đảm bảo tính minh bạch, tránh xung đột lợi ích và ngăn ngừa việc trục lợi chính sách.