Đảm bảo tính cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế là mục tiêu xuyên suốt của Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 (được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 57/2024/QH15, Luật số 90/2025/QH15). Tuy nhiên, thực tiễn áp dụng tại một số gói thầu, đặc biệt là các gói thầu áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt, đang cho thấy những kết quả cần được phân tích.

Dư luận gần đây quan tâm đến kết quả lựa chọn nhà thầu tại Gói thầu “Cung cấp thực phẩm, nguyên liệu, nhiên liệu đầu vào để thực hiện việc cung cấp suất ăn cho học sinh gói 3” (Mã TBMT: IB2500470831-00), thuộc dự toán mua sắm cùng tên của Trường Tiểu học Tân Đông Hiệp (phường Tân Đông Hiệp, TP HCM).

Giá trúng thầu bằng giá gói thầu

Theo các tài liệu thu thập được, ngày 24 tháng 9 năm 2025, bà Doãn Thị Thúy Vân, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Tân Đông Hiệp, đã ký Quyết định số 450/QĐ-THTĐH về việc phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu (KHLCNT) cho Gói thầu “Cung cấp thực phẩm, nguyên liệu, nhiên liệu đầu vào để thực hiện việc cung cấp suất ăn cho học sinh gói 3”.

Quyết định này nêu rõ, Gói thầu sử dụng nguồn vốn thu sự nghiệp, có giá 3.423.399.378 đồng .

Một điểm đáng chú ý là hình thức lựa chọn nhà thầu được phê duyệt là "Lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt" theo quy định tại Luật Đấu thầu 2023 và Nghị định số 214/2025/NĐ-CP ngày 04 tháng 8 năm 2025. Thời gian thực hiện hợp đồng dự kiến là 08 tháng.

Chỉ sau khoảng hai tuần, vào ngày 08 tháng 10 năm 2025, Trường Tiểu học Tân Đông Hiệp đã có quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu (KQLCNT) cho gói thầu nêu trên. Quyết định này cũng do bà Doãn Thị Thúy Vân, Hiệu trưởng, ký ban hành.

Đơn vị trúng thầu là Công ty TNHH sản xuất thương mại dịch vụ Cát Tường (viết tắt: Công ty Cát Tường). Giá trúng thầu là 3.423.399.378 đồng, loại hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh.

Như vậy, đối chiếu giá trúng thầu và giá gói thầu tại KHLCNT số 450/QĐ-THTĐH, có thể thấy giá trúng thầu bằng chính xác 100% giá gói thầu. Tỷ lệ tiết kiệm đạt 0 đồng.

Việc một gói thầu, dù được thực hiện dưới hình thức nào, có tỷ lệ tiết kiệm 0 đồng luôn đặt ra những câu hỏi về công tác lập dự toán, xây dựng giá gói thầu, cũng như tính cạnh tranh trong quá trình lựa chọn nhà thầu, vốn là yếu tố then chốt để đảm bảo "hiệu quả kinh tế" như tinh thần Luật Đấu thầu 2023 yêu cầu.

Năng lực nhà thầu Cát Tường

Theo tìm hiểu, đơn vị trúng thầu là Công ty TNHH sản xuất thương mại dịch vụ Cát Tường, có mã số doanh nghiệp 0304614234. Sau quá trình sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính, công ty này có địa chỉ trụ sở tại số 143/2/25 đường Phạm Huy Thông, Phường An Nhơn, TP.Hồ Chí Minh.

Dữ liệu về hoạt động đấu thầu cho thấy, trong năm 2025, Công ty Cát Tường đã tham gia và được công bố trúng một số gói thầu trong lĩnh vực cung cấp dịch vụ, hàng hóa cho trường học.

Đáng chú ý, tại Trường Tiểu học Dĩ An (thuộc TP HCM), Công ty Cát Tường được ghi nhận trúng Gói thầu cung cấp thực phẩm, nguyên liệu, nhiên liệu phục vụ suất ăn học đường cho học sinh bán trú năm học 2025–2026, với giá trị trúng thầu 4.050.000.000 đồng (công bố ngày 15/10/2025).

Cũng trong ngày 15/10/2025, tại Trường Tiểu học Dĩ An, Công ty Cát Tường được công bố trúng Gói thầu cung cấp dụng cụ vệ sinh bán trú cho học sinh năm học 2025-2026, với giá trị 360.000.000 đồng.

Ngoài ra, dữ liệu cũng ghi nhận Công ty Cát Tường trúng Gói thầu "Cung cấp thực phẩm, nguyên liệu, nhiên liệu đầu vào để thực hiện việc cung cấp suất ăn cho học sinh" tại Trường Tiểu học Đông Hòa (TP HCM) với giá trị hơn 7,69 tỷ đồng.

Việc liên tiếp trúng các gói thầu cung cấp suất ăn và dịch vụ học đường cho thấy đây có thể là mảng thị trường trọng tâm của Công ty Cát Tường.

"Trường hợp đặc biệt" có cần hiệu quả kinh tế?

Trở lại Gói thầu 3,4 tỷ đồng tại Trường Tiểu học Tân Đông Hiệp, việc áp dụng hình thức "Lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt" được quy định tại Mục 3, Nghị định số 214/2025/NĐ-CP.

Điều 84 của Nghị định này quy định các gói thầu được áp dụng hình thức đặc biệt, bao gồm các gói thầu thực hiện nhiệm vụ chính trị, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, biên giới lãnh thổ... hoặc các gói thầu "có yêu cầu đặc thù, riêng biệt về điều kiện thực hiện" mà không thể áp dụng các hình thức đấu thầu thông thường.

Việc cung cấp suất ăn học đường, về bản chất, là một dịch vụ phổ biến, mang tính chất lặp lại hàng năm tại hàng ngàn cơ sở giáo dục. Dư luận có quyền đặt câu hỏi về lý do áp dụng hình thức "đặc biệt" thay vì đấu thầu rộng rãi (qua mạng hoặc không qua mạng) để tăng tính cạnh tranh, tối ưu hóa chi phí.

Ngay cả khi được phép áp dụng hình thức đặc biệt, quy trình thực hiện cũng phải đảm bảo các nguyên tắc cơ bản của luật. Điều 85 Nghị định 214/2025/NĐ-CP quy định về quy trình lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt.

Theo đó, quy trình vẫn bao gồm các bước: Chuẩn bị lựa chọn nhà thầu; Tổ chức lựa chọn nhà thầu (phát hành hồ sơ, tiếp nhận và đánh giá hồ sơ); Trình, thẩm định, phê duyệt và công khai kết quả; Hoàn thiện, ký kết và quản lý thực hiện hợp đồng.

Đáng chú ý, tại bước đánh giá hồ sơ, chủ đầu tư vẫn phải "đánh giá về năng lực, kinh nghiệm" và "đánh giá về kỹ thuật, tài chính (nếu có)".

Hơn nữa, tại bước hoàn thiện hợp đồng, Điều 85 (dẫn chiếu đến Điều 34 của Nghị định này) nêu rõ: "Trong quá trình hoàn thiện hợp đồng, chủ đầu tư và nhà thầu thương thảo về giá, bảo đảm giá đề nghị trúng thầu tiết kiệm, hiệu quả kinh tế".

Với gói thầu có giá trị hơn 3,4 tỷ đồng, việc giá trúng thầu bằng chính xác giá gói thầu (tiết kiệm 0 đồng) liệu đã phản ánh đúng tinh thần "thương thảo về giá, bảo đảm... tiết kiệm, hiệu quả kinh tế" này hay chưa?

Chất lượng bữa ăn và an toàn vệ sinh thực phẩm cho học sinh là ưu tiên hàng đầu, tuy nhiên, điều đó cần song hành với việc sử dụng hiệu quả nguồn vốn (dù là ngân sách hay nguồn thu sự nghiệp), đảm bảo tính minh bạch và cạnh tranh trong đấu thầu theo đúng quy định của pháp luật.