Theo nghiên cứu mới công bố, tiểu hành tinh Psyche có thể đã từng có các lỗ thông hơi phun ra kim loại nóng chảy nhưng chỉ khi nó có thành phần hóa học tương tự như các thiên thạch hiếm, giàu kim loại. Điều này có thể giải thích tại sao thiên thể này có lớp vỏ kim loại bất thường. Ảnh: NASA/JPL-Caltech/ASU.
Tiểu hành tinh Psyche được phát hiện vào năm 1852, nằm giữa sao Hỏa và sao Mộc, có độ sáng bóng đặc biệt. Với bề ngang 279 km ở nơi rộng nhất, tiểu hành tinh hình củ khoai tây này là một trong những tiểu hành tinh lớn nhất được biết đến cho đến nay trong Hệ Mặt trời. Ảnh: Jorritsma, J. J., & van Westrenen, W. (2025). Constraints on the feasibility of ferrovolcanism on asteroid 16 Psyche. Journal of Geophysical Research: Planets, 130, e2024JE008811. https://doi.org/10.1029/2024JE008811.
Một số quan sát ban đầu cho thấy thành phần của thiên thể này có thể bao gồm vàng, sắt, nickel và nhiều kim loại khác với tổng giá trị ước tính 10.000.000 tỷ USD. Ảnh: NASA.
Các phép đo radar cho thấy, trung bình bề mặt của Psyche phản chiếu gần 1/3 lượng ánh sáng Mặt trời chiếu vào khiến nó có độ phản chiếu ít nhất gấp 2 lần so với hầu hết các tiểu hành tinh khác. Nhờ khả năng phản xạ, các nhà khoa học đã đưa ra giả thuyết rằng tiểu hành tinh Psyche không chỉ chủ yếu là kim loại mà thực chất có thể có phần lõi giàu sắt lộ ra của một khối cấu tạo hành tinh. Ảnh: news.mit.edu.
Nhà khoa học hành tinh Samuel Courville tại Đại học Bang Arizona mô tả tiểu hành tinh Psyche là "một di tích từ buổi bình minh của hệ Mặt trời". Tuy nhiên, độ bóng này có thể chỉ là bề ngoài. Năm 2020, các tính toán liên quan đến ước tính cập nhật về khối lượng và thể tích của Psyche cho thấy mật độ của tiểu hành tinh này nằm trong khoảng từ 3.700 kg/mét khối đến 4.100 kg/mét khối. Ảnh: NASA/JPL-Caltech/ASU.
Mặc dù đặc hơn hầu hết các tiểu hành tinh khác nhưng mật độ của tiểu hành tinh Psyche chỉ bằng khoảng 1/2 so với mật độ dự kiến nếu nó được cấu tạo hoàn toàn từ sắt và niken. Kết hợp với dữ liệu phát xạ nhiệt bề mặt, các chuyên gia cho hay mặc dù khối lượng của Psyche phần lớn không phải là kim loại nhưng tiểu hành tinh này có thể sở hữu một lớp vỏ giàu kim loại. Ảnh: NASA/JPL-Caltech/ASU.
Các nhà khoa học hiện vẫn chưa chắc chắn làm thế nào tiểu hành tinh Psyche có lớp vỏ như vậy. Mặc dù có nhiều hiện tượng có thể là nguyên nhân nhưng một giả thuyết phổ biến nhất là núi lửa sắt từ. Ảnh: JPL/Corby Waste.
"Núi lửa sắt từ cũng giống như núi lửa thông thường, ngoại trừ việc thay vì đá nóng chảy, "dung nham mà nó phun ra là kim loại nóng chảy", nhà khoa học hành tinh Courville, người không tham gia vào nghiên cứu mới, cho biết. Ảnh: Peter Rubin/ASU.
Theo nghiên cứu mới, Psyche rất có thể đã từng trải qua hoạt động núi lửa sắt từ nếu nó chứa một lượng lớn mesosiderite. H-chondrites (thiên thạch đá phổ biến, có hàm lượng sắt vừa phải) cũng có thể dẫn đến việc phun trào kim loại nóng chảy nhưng chỉ khi chúng có mật độ tương đối cao. Ngược lại, EH-chondrites (thiên thạch đá hiếm, thiếu sắt) chỉ tạo ra các lõi nhỏ không có lớp vỏ ngoài giàu sắt. Ảnh: NASA/Youtube.
Các nhà khoa học cho hay sứ mệnh tàu vũ trụ Psyche của NASA sẽ cung cấp những bằng chứng giúp giải mã bí ẩn về tiểu hành tinh Psyche có tổng giá trị ước tính 10.000.000 tỷ USD. Dự kiến, tàu vũ trụ của NASA sẽ đáp xuống tiểu hành tinh Psyche vào tháng 7/2029 và sẽ có 2 năm để chụp ảnh, thu thập dữ liệu. Ảnh: NASA/JPL-Caltech.
