Thông tin chiếc Boeing 727-200 bị bỏ rơi nhiều năm tại sân bay Nội Bài được giao cho Học viện Hàng không Việt Nam để làm giáo cụ đào tạo đã thu hút sự chú ý của dư luận. Từ một phương tiện bay không còn giá trị khai thác thương mại, chiếc máy bay này sẽ bước vào một hành trình mới, phục vụ công tác đào tạo và nghiên cứu. Câu chuyện này gợi nhắc đến nhiều sáng kiến tái sử dụng máy bay cũ ở các quốc gia trên thế giới – nơi mà sự sáng tạo đã biến những khối kim loại tưởng chừng vô dụng thành không gian sống, điểm du lịch, trung tâm giáo dục hay thậm chí là biểu tượng văn hóa.

Bên trong quán cà phê máy bay ở Thái Lan. Ảnh: Simple Flying.

Một trong những cách tái sử dụng phổ biến nhất là biến máy bay thành nhà hàng hoặc quán cà phê. Ở Thái Lan, một chiếc Airbus A330 đã được cải tạo thành quán cà phê nổi tiếng, nơi khách hàng vừa thưởng thức đồ uống, vừa trải nghiệm không gian cabin máy bay sang trọng. Tại Indonesia, một chiếc Boeing 737 được đặt ngay sát bờ biển Bali và biến thành nhà hàng, thu hút du khách bởi khung cảnh hoàng hôn nhìn từ cửa sổ máy bay. Điều này không chỉ giúp tận dụng máy bay cũ mà còn mở ra hướng phát triển dịch vụ du lịch độc đáo, gắn liền với trải nghiệm mới lạ.

"Jumbo Stay" ở Thụy Điển. Ảnh: An Orcadian Abroad.

Các quốc gia châu Âu cũng có nhiều sáng tạo với máy bay thải loại. Ở Thụy Điển, một chiếc Boeing 747 được biến thành khách sạn ngay gần sân bay Arlanda, mang tên Jumbo Stay. Mỗi khoang máy bay được cải tạo thành phòng nghỉ, còn buồng lái trở thành “phòng VIP” với tầm nhìn toàn cảnh. Khách sạn này đã thu hút rất nhiều khách du lịch và trở thành điểm nhấn độc đáo của Stockholm. Ở Hà Lan, một chiếc máy bay Fokker cũ từng được KLM sử dụng đã được chuyển thành nơi lưu trú trải nghiệm cho du khách trên nền tảng Airbnb, mang lại cảm giác ngủ qua đêm trong một chiếc máy bay thật.

Chiếc máy bay của hàng Lufthansa là điểm nhấn của Bảo tàng Kỹ thuật Speyer ở Đức. Ảnh: Wikipedia.

Bên cạnh lĩnh vực du lịch – dịch vụ, không ít quốc gia biến máy bay cũ thành công cụ giáo dục và bảo tồn. Ở Mỹ, nhiều trường đào tạo hàng không được cấp máy bay đã ngừng khai thác để làm giáo cụ, phục vụ sinh viên ngành kỹ thuật bảo dưỡng và phi công. Một số chiếc còn được chuyển thành bảo tàng di động, phục vụ giáo dục cộng đồng. Ở Đức, một chiếc máy bay cũ từng thuộc sở hữu của hãng Lufthansa được đặt tại Bảo tàng Kỹ thuật Speyer, nơi khách tham quan có thể vào tận khoang hành khách và buồng lái để tìm hiểu cấu tạo máy bay. Đây vừa là cách gìn giữ lịch sử hàng không, vừa khơi dậy niềm đam mê khám phá khoa học.

Ngôi nhà máy bay nổi tiếng ở Oregon, Mỹ. Ảnh: NBC News.

Không dừng lại ở du lịch và giáo dục, một số sáng kiến tái sử dụng máy bay còn hướng đến nghệ thuật và không gian sống. Ở Costa Rica, một chiếc Boeing 727 đã được cải tạo thành biệt thự nghỉ dưỡng giữa rừng, với nội thất bằng gỗ sang trọng và ban công hướng ra biển. Ở Oregon (Mỹ), một kỹ sư đã biến máy bay thành ngôi nhà độc đáo, nơi ông sinh sống hàng ngày. Tại Nigeria, một cặp vợ chồng cũng từng gây chú ý khi biến xác máy bay thành ngôi nhà ba tầng tiện nghi. Những công trình này cho thấy máy bay không chỉ còn là phương tiện bay mà còn có thể trở thành chất liệu cho không gian sống sáng tạo.

Một hướng đi khác là tái chế vật liệu máy bay cũ thành sản phẩm tiêu dùng hoặc nghệ thuật. Các hãng thiết kế nội thất cao cấp từng sử dụng cánh máy bay, cửa sổ hay ghế ngồi để tạo ra bàn ghế, đèn chùm hoặc các vật phẩm trang trí mang tính “hàng không”. Ở Pháp, một số nghệ sĩ điêu khắc đã dùng vỏ máy bay để tạo ra tác phẩm nghệ thuật trưng bày trong các triển lãm. Điều này không chỉ giảm thiểu lãng phí kim loại mà còn mang lại giá trị thẩm mỹ và kinh tế mới.

Nhìn rộng ra, việc tái sử dụng máy bay cũ còn gắn với xu hướng phát triển bền vững. Mỗi chiếc máy bay thương mại khi ngừng khai thác có thể nặng hàng chục tấn kim loại, nếu chỉ tháo dỡ thành phế liệu thì sẽ là sự lãng phí rất lớn. Việc biến chúng thành không gian dịch vụ, giáo dục hay nghệ thuật giúp kéo dài vòng đời của tài sản, đồng thời tạo ra những mô hình kinh tế tuần hoàn đầy sáng tạo.

Câu chuyện Boeing 727-200 ở Nội Bài được chuyển giao cho Học viện Hàng không Việt Nam chính là một ví dụ cho xu hướng này. Đó là chuyện về một phương tiện đã kết thúc vòng đời bay vẫn có thể tiếp tục cất cánh theo cách khác – cất cánh trong tri thức, trong sáng tạo và trong văn hóa cộng đồng.