Hồ Tây trước đây còn có các tên gọi khác như đầm Xác Cáo, hồ Kim Ngưu, Lãng Bạc, Dâm Đàm, Đoài Hồ, là hồ nước tự nhiên lớn nhất ở nội thành Hà Nội.
Nhiều người đi xa, khi trở về thủ đô đều muốn được thong dong đi xe qua đây để cảm nhận hơi thở cuộc sống con người Hà Nội. Vào mùa đông, hồ Tây có những nét đẹp riêng, lạnh nhưng không làm lòng người giá rét.
Hồ Tây có diện tích hơn 500 ha, chu vi 18 km, nằm ở vị trí phía tây bắc của trung tâm Hà Nội.
Lịch sử ghi nhận hồ Tây là hồ ngoại sinh, có dạng lòng chảo, là một đoạn của sông Hồng xưa ngưng đọng lại sau khi sông đổi dòng chảy.
Công viên nước trên hồ Tây được xây dựng và hoạt động từ năm 2000. Đây là một trong những địa điểm vui chơi giải trí ưa thích của người dân thủ đô.
Sử sách ghi lại, hồ Tây có từ thời Hùng Vương. Bấy giờ nơi đây là một bến nằm giáp sông Hồng thuộc động Lâm Ấp, nên được gọi là bến Lâm Ấp thuộc thôn Long Đỗ.
Ở vào thời Hai Bà Trưng, bến này thông với sông Hồng. Bao bọc quanh hồ là rừng cây gồm nhiều loại thực vật chính như tre ngà, bàng, lim, lau sậy, gỗ tầm... cùng một số loài thú quý hiếm sinh tồn.
Hồ Tây từ lâu đã là thắng cảnh. Thời Lý - Trần, các vua chúa lập quanh hồ nhiều cung điện làm nơi nghỉ mát, giải trí như cung Thúy Hoa và Từ Hoa thời Lý (nay là khu vực chùa Kim Liên), điện Hàm Nguyên thời Trần nay là khu chùa Trấn Quốc (ảnh).
Hồ Tây vẫn được khai phá, cải tạo vào thời nhà Trần. Công chúa Túc Trinh con Vua Trần Thánh Tông (1258-1278) rời cung điện ra vùng Bắc kinh thành Thăng Long, rồi bỏ tiền phát chẩn, cấp giống vốn cho dân nghèo làm ăn sinh sống.
Lúc đầu, công chúa chỉ chiêu mộ được 10 nhân khẩu, thấy mảnh vườn bên sông vừa đẹp lại vừa tiện đi lại nên lập ấp nhỏ ở xứ Vườn. Sau dân lập thành làng, đặt tên là Cổ Nhuế viên.
Đường Thanh Niên bên hồ Tây có từ năm 1957-1958, trước gọi là đường Cổ Ngư. Đường này hình thành từ một con đê hẹp đắp ngăn một góc hồ Tây, được thanh niên, học sinh Hà Nội lao động mở rộng như ngày nay.
Hồ Tây nhiều năm nay được ví là một lá phổi xanh của thủ đô, là góc lãng mạn nhất trong tổng thể bức tranh về Hà Nội.
Hồ Tây còn là nguồn cảm hứng cho các nhiếp ảnh gia, nhà quay phim, cho ra đời những tác phẩm phong cảnh tuyệt đẹp về thủ đô của Việt Nam.
