Bộ Tài chính vừa có văn bản gửi các bộ, ngành đề nghị có ý kiến dự án nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về giảm thuế bảo vệ môi trường (BVMT) đối với xăng dầu và mỡ nhờn áp dụng cho năm 2023.
 |
| Nếu tới đây thuế bảo vệ môi trường tăng kịch khung sẽ đẩy giá mặt hàng xăng dầu tăng mạnh. Ảnh: HOÀNG GIANG |
Theo nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, từ ngày 11-7 đến 31-12-2022, mức thuế BVMT đối với xăng dầu, mỡ nhờn được giảm khá mạnh. Cụ thể, xăng giảm còn 1.000 đồng/lít, nhiên liệu bay còn 1.000 đồng/lít, dầu diesel còn 500 đồng/lít, dầu hỏa còn 300 đồng/lít, dầu nhờn còn 300 đồng/lít.
Tuy nhiên, theo kịch bản của Bộ Tài chính, tới đây giá các mặt hàng trên có thể tăng trở lại mức kịch khung như khi chưa được giảm.
Đề xuất áp dụng linh hoạt bốn mức thuế
Bộ Tài chính cho biết: Từ ngày 1-1-2023, các nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về giảm thuế BVMT đối với xăng dầu và mỡ nhờn sẽ hết hiệu lực. Như vậy, thuế BVMT đối với các mặt hàng này sẽ quay lại mức kịch trần khung thuế thay cho mức sàn như hiện nay.
Cụ thể, thuế BVMT đối với xăng (trừ xăng sinh học) sẽ tăng từ 1.000 đồng lên 4.000 đồng/lít. Dầu diesel tăng 500 đồng/lít, lên 2.000 đồng/lít. Dầu mazut, dầu nhờn tăng 300 đồng/lít, lên 2.000 đồng/lít. Nhiên liệu bay 3.000 đồng/lít thay cho mức 1.000 đồng/lít như hiện nay…
Do thuế tăng nên giá bán lẻ các mặt hàng xăng dầu và mỡ nhờn sẽ tăng tương ứng. Nếu tính cả thuế giá trị gia tăng thì giá bán lẻ xăng sẽ tăng 3.300 đồng/lít; nhiên liệu bay tăng 2.200 đồng/lít; dầu diesel tăng 1.650 đồng/lít; dầu mazut, dầu nhờn tăng 1.870 đồng/lít.
Trong khi đó năm 2023, giá dầu thô thế giới và giá xăng dầu thành phẩm thế giới được dự báo vẫn có những diễn biến phức tạp, khó lường, tiềm ẩn rủi ro đến ổn định kinh tế - xã hội cũng như sự tác động đến thị trường xăng dầu trong nước.
Bộ Tài chính nhận định: “Việc thuế BVMT đối với xăng dầu quay lại mức kịch trần theo khung thuế từ ngày 1-1-2023 sẽ gây ảnh hưởng nhất định đến tâm lý, đời sống sinh hoạt của người dân cũng như hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp”.
Từ nhận định trên, Bộ Tài chính kiến nghị áp dụng bốn mức thuế tương ứng với kịch bản giá dầu thô thế giới. Cụ thể, khi giá dầu thô thế giới từ 70 USD/thùng trở xuống, thuế BVMT áp mức trần 4.000 đồng/lít xăng, 3.000 đồng/lít nhiên liệu bay, 2.000 đồng/lít dầu diesel. Khi giá dầu thô thế giới trên 70 USD/thùng đến dưới 80 USD/thùng thì mức thuế đối với các mặt hàng xăng dầu và mỡ nhờn giảm 25% so với mức trần của khung thuế. Ví dụ, thuế đối với xăng là 3.000 đồng/lít, nhiên liệu bay là 2.250 đồng/lít, dầu diesel là 1.500 đồng/lít.
Khi giá dầu thô thế giới từ 80 USD/thùng đến dưới 100 USD/thùng thì mức thuế BVMT đối với các mặt hàng xăng dầu và mỡ nhờn còn một nửa so với quy định khung thuế. Nếu giá dầu thô vượt ngưỡng 100 USD/thùng, thuế BVMT đối với các mặt hàng xăng dầu bằng mức sàn của khung thuế. Thuế đối với xăng là 1.000 đồng/lít, nhiên liệu bay là 1.000 đồng/lít, dầu diesel là 500 đồng/lít.
Không nên tăng ngay thuế BVMT
Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam, đồng tình với phương án mà Bộ Tài chính đưa ra. Ông nêu ý kiến: “Về cơ bản, tôi đồng tình với phương án bốn mức thuế BVMT trong năm 2023 mà Bộ Tài chính đưa ra. Việc áp dụng linh hoạt các mức thuế BVMT phù hợp với biến động giá dầu thô thế giới sẽ đảm bảo hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân”.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia và doanh nghiệp cho rằng cần cân nhắc kỹ việc tăng thuế BVMT. Theo chuyên gia kinh tế - TS Nguyễn Minh Phong, nguyên Trưởng Phòng nghiên cứu kinh tế Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội, nếu áp dụng thu thuế BVMT ở mức cao trở lại từ đầu năm 2023 là hơi sớm. Vì các thông tin cho thấy trong quý IV-2022 và quý I-2023 các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh vẫn còn gặp nhiều khó khăn, đơn hàng sụt giảm. Và theo dự báo, năm 2023 nền kinh tế có thể sẽ tăng trưởng chậm lại.
“Do vậy, tôi cho rằng từ đầu năm 2023 vẫn chỉ nên thu thuế BVMT với xăng dầu ở mức thấp nhất có thể để hỗ trợ doanh nghiệp, đến giữa hoặc cuối năm 2023 mới thu tiếp thuế BVMT ở mức cao hơn. Nếu ngay từ đầu năm mà thu thuế này với xăng dầu ở mức cao sẽ gây nguy cơ giá xăng dầu tăng cao trở lại, trong khi đó mốc thời điểm quý I-2023 là mốc thời điểm rất nhạy cảm” - ông Phong kiến nghị.
Đồng quan điểm, một chuyên gia kinh tế nhận định thời điểm cuối năm giá nhiều loại hàng hóa thiết yếu thường tăng lên, vì vậy nếu tăng thuế BVMT sẽ càng làm cho người dân và nền kinh tế thêm khó khăn. Bởi về bản chất, thuế BVMT tăng chắc chắn sẽ làm tăng giá xăng dầu, mặt hàng đầu vào của rất nhiều ngành nghề.
Thêm nữa, các nhà sản xuất, kinh doanh đang gặp nhiều khó khăn do lạm phát tại nhiều nước cao, lãi suất tăng, tỉ giá biến động…, nếu tăng thuế BVMT sẽ tạo thêm gánh nặng cho họ. Thậm chí có ý kiến cho rằng nên bỏ thuế BVMT đánh vào mặt hàng xăng dầu vì đây là mặt hàng thiết yếu, phục vụ nhu cầu người dân, sản xuất, kinh doanh nhưng đang phải gánh nhiều loại thuế, phí.
Đảm bảo linh hoạt, kịp thời
Bộ Tài chính cho biết giá dầu thô thế giới dùng để áp dụng mức thuế BVMT được xác định theo nguyên tắc bình quân giá dầu thô thế giới 10 ngày gần nhất (được giao dịch trên thị trường Singapore), trước khi điều chỉnh mức thuế BVMT đối với xăng dầu, mỡ nhờn hai ngày.
Bộ Tài chính giải thích: Việc xác định giá dầu thô theo nguyên tắc trên nhằm đảm bảo vừa tạo thuận lợi cho công tác theo dõi, xác định giá, vừa đảm bảo việc áp dụng mức thuế cho kỳ tiếp theo bám sát với mức giá dầu thô thế giới tại thời điểm điều chỉnh.
Bên cạnh đó, việc áp dụng mức thuế BVMT cụ thể đối với xăng dầu, mỡ nhờn định kỳ ba tháng/lần nhằm đảm bảo vừa tạo tính linh hoạt, kịp thời. Đồng thời giải pháp này không ảnh hưởng nhiều đến kế hoạch sản xuất, kinh doanh của các công ty xăng dầu và việc điều hành giá xăng dầu không gây biến động nhiều về giá trong năm 2023.
