Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an mới đây đã ra Quyết định khởi tố vụ án "vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản công gây thất thoát, lãng phí" liên quan hai dự án gây lãng phí ở Bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức cơ sở 2.

5 bị can bị khởi tố gồm: Đào Xuân Sinh, Giám đốc Công ty Cổ phần tư vấn, đầu tư và xây dựng SHT; Trần Văn Sinh, Trưởng Phòng kỹ thuật dự toán, Ban quản lý dự án y tế trọng điểm, Bộ Y tế; Nguyễn Hữu Tuấn, nguyên Phó Giám đốc Ban quản lý dự án y tế trọng điểm, Bộ Y tế; Nguyễn Chiến Thắng, nguyên Giám đốc Ban quản lý dự án y tế trọng điểm, Bộ Y tế; Nguyễn Kim Trung, nguyên Phó Giám đốc Ban quản lý dự án y tế trọng điểm, Bộ Y tế.

Bước đầu xác định hai dự án trên gây lãng phí 770 tỷ đồng và thiệt hại 80 tỷ. Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đang tiếp tục điều tra mở rộng thu hồi triệt để tài sản theo đúng quy định của pháp luật.

PV Tri thức và Cuộc sống đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp (Đoàn luật sư TP Hà Nội) liên quan công tác phòng chống lãng phí nhìn từ vụ án trên.

Vụ án đầu tiên khi đẩy mạnh phòng chống lãng phí

Có thể nói, vụ án liên quan hai dự án gây lãng phí ở Bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức cơ sở 2 là vụ án đầu tiên khi Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đẩy mạnh phòng chống lãng phí trong giai đoạn hiện nay?

Đây là vụ án hình sự phức tạp đầu tiên khi trung ương chỉ đạo đẩy mạnh phòng chống lãng phí. Cơ quan CSĐT Bộ Công an đã khởi tố vụ án hình sự về tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát lãng phí. Đây là điều đã được dự báo từ trước sau khi có kết luận của Thanh tra Chính phủ về sai phạm, chậm đưa vào sử dụng đối với 2 dự án này gây thất thoát lãng phí tiền của của nhà nước.

Trong Kết luận số 21-KL/TW của Hội nghị Trung ương 5 khóa XI “Về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí”, Đảng ta chỉ rõ: “Phòng, chống tham nhũng, lãng phí là công việc khó khăn, phức tạp, là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.

Nhiệm vụ trọng tâm của chống lãng phí là xác định tài sản nhà nước, quản lý chặt chẽ tài sản nhà nước trong khai thác, sử dụng. Đặc biệt là đối với vấn đề đầu tư công, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật đang ngày càng hoàn thiện, cơ chế kiểm soát chặt chẽ để tránh lãng phí đối với đầu tư công.

Việc đẩy mạnh cơ chế phân cấp quản lý ngân sách nhà nước đã khuyến khích chính quyền địa phương các cấp quan tâm đầu tư phát triển. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, bảo đảm điều hành chính sách tài khoá chặt chẽ, triệt để tiết kiệm, hiệu quả, siết chặt kỷ luật, kỷ cương tài chính, chống lãng phí, minh bạch trong thu chi ngân sách nhà nước.

Thời gian qua, kết quả thanh tra cho thấy có sự lãng phí lớn trong sử dụng tài sản công, điển hình là Bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức cơ sở 2, luật sư nhìn nhận thế nào?

Kết quả thanh tra thời gian qua cho thấy rõ ràng đã có lãng phí trong việc sử dụng tài sản công. Đặc biệt là có rất nhiều công trình giá trị đầu tư rất lớn, nhưng chậm đưa vào khai thác sử dụng, quá trình xây dựng kéo dài dẫn đến đội vốn, phát sinh nhiều chi phí ngoài dự tính dẫn đến gây thiệt hại đến tài sản của nhà nước.

Trong số các công trình đầu tư lớn, nhưng chậm đưa vào khai thác sử dụng có hai bệnh viện là Việt Đức và Bạch Mai cơ sở 2 tại Hà Nam. Công trình xây dựng nghìn tỷ nhưng đắp chiếu bỏ không, dầm mưa dãi nắng nhiều năm là lãng phí lớn gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản của nhà nước. Bởi vậy, việc cơ quan thanh tra và cơ quan điều tra và cuộc xác minh làm rõ xử lý và đến nay khởi tố vụ án hình sự là có căn cứ, được dư luận xã hội hoan nghênh ủng hộ.

Còn ai phải chịu trách nhiệm?

Quay trở lại vụ án liên quan hai dự án gây lãng phí ở Bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức cơ sở 2, ngoài 5 bị can đã bị khởi tố còn những ai phải chịu trách nhiệm?

Liên quan hai dự án gây lãng phí ở Bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức cơ sở 2, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố vụ án "vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản công gây thất thoát, lãng phí", đồng thời khởi tố 5 bị can.

Tội vi phạm quy định về quản lý sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát lãng phí được quy định tại điều 219 Bộ luật Hình sự. Tội danh này được áp dụng khá phổ biến trong thời gian qua trong công cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, xử lý đối với nhiều cán bộ khi thiếu trách nhiệm hoặc lợi dụng chức vụ quyền hạn gây thiệt hại đến tài sản của Nhà nước. Người thực hiện hành vi vi phạm quy định về quản lý sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát lãng phí có thể đối mặt với hình phạt tới 20 năm tù. Người phạm tội còn có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung là cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc cấm làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm hoặc bị tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Việc chậm tiến độ trong một dự án có liên quan đến nhiều khâu, nhiều cơ quan tổ chức, nhiều cán bộ. Để triển khai xây dựng, vận hành một hệ thống như vậy đòi hỏi trách nhiệm của nhiều cơ quan tổ chức có liên quan.

Quá trình điều tra vụ án này, cơ quan điều tra sẽ làm rõ việc tham gia vào khâu lập dự án, xét duyệt, thẩm định, khâu tổ chức thi công, khâu mua sắm máy móc thiết bị, khâu nhận bàn giao và đưa vào sử dụng để xác định trong một chuỗi các quy trình này, các cán bộ có liên quan là ai, họ đã thực hiện đúng, đầy đủ chức trách nhiệm vụ của mình hay chưa, nguyên nhân dẫn đến dự án đưa vào khai thác sử dụng là nguyên nhân nào và lỗi, trách nhiệm chính thuộc về ai để xem xét xử lý vụ án đúng pháp luật trên tinh thần mọi hành vi vi phạm pháp luật đều bị xử lý. Hành vi vi phạm pháp luật đến mức được xác định là nguy hiểm cho xã hội, có lỗi, gây thiệt hại đến tài sản của nhà nước, người thực hiện hành vi nguy hiểm này phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Theo quy định, người phạm tội theo điều 219 là những người có chức vụ quyền hạn, được giao quản lý, sử dụng tài sản của Nhà nước, nhưng đã vi phạm chế độ quản lý, sử dụng tài sản, gây thất thoát lãng phí. Đây là chủ thể đặc biệt, là người có chức vụ quyền hạn liên quan đến quản lý sử dụng tài sản nhà nước. Khi được giao quản lý sử dụng tài sản nhà nước thì họ đã không thực hiện hoặc thực hiện không đúng chức trách nhiệm vụ được giao gây ra hậu quả thiệt hại đến tài sản của Nhà nước.

Nếu người thực hiện hành vi vi phạm pháp luật không phải là người trực tiếp được giao quản lý tài sản nhà nước cũng có thể bị xử lý về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng quy định tại điều 360 Bộ luật Hình sự, trường hợp có hành vi lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ, vì vụ lợi hoặc vì động cơ cá nhân mà làm trái công vụ gây thiệt hại cho Nhà nước thì người thực hiện hành vi này cũng có thể bị xử lý hình sự về tội danh quy định tại điều 356 bộ luật hình sự.

Về nguyên tắc là hành vi thỏa mãn dấu hiệu cấu thành của tội danh nào, người vi phạm sẽ bị xử lý về tội danh đó với đặc điểm của cấu thành tội phạm khác nhau và hậu quả pháp lý cũng có thể khác nhau. Quá trình điều tra vụ án này, cơ quan điều tra sẽ tiếp tục làm rõ hành vi vai trò của từng tổ chức cá nhân để xem xét đánh giá và có kết luận để đề nghị cơ quan chức năng xử lý theo quy định của pháp luật.

Đây là vụ án rất đáng tiếc, không đáng có khi mà tài sản lớn của Nhà nước để không, trong khi đó người dân phải chen chúc nhau ở các cơ sở 1 của các bệnh viện trên.

Vấn đề này có trách nhiệm trong công tác quản lý, trong việc xây dựng tổ chức kế hoạch để triển khai Dự án Bệnh viện Bạch Mai, Việt Đức cơ sở 2. Bởi vậy ngoài việc xem xét làm rõ trách nhiệm và xử lý đối với người vi phạm, cơ quan chức năng cũng đẩy nhanh các thủ tục để đưa các bệnh viện này vào khai thác sử dụng phải hạn chế đến mức thấp nhất những lãng phí có thể xảy ra.

Xin cảm ơn luật sư về cuộc trao đổi trên!