Mỗi mùa tuyển sinh, cuộc đua giành một suất vào lớp 10 các trường THPT chuyên lại nóng hơn bao giờ hết, với tỷ lệ chọi luôn ở mức cao ngất ngưởng. Một trong những vấn đề thu hút sự chú ý của dư luận là độ khó của đề thi.

Đề thi chuyên “khó nhằn” hơn 2024... sĩ tử căng não, đẫm mồ hôi

Sáng ngày 4/6, tại kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 Trường THPT Chuyên Đại học Sư phạm Hà Nội, kết thúc buổi thi đầu tiên, nhiều thí sinh rời phòng thi với gương mặt mệt mỏi, ánh mắt trĩu nặng. Các em cho biết, đề Toán năm nay không chỉ dài mà còn có độ phân hóa rất cao. “Em xác định trượt vì Toán rồi. Đề khó hơn mọi năm và em chỉ làm được khoảng một nửa”, một thí sinh cho hay.

Theo các thí sinh, mức điểm trung bình đề thi môn Toán năm nay rơi vào khoảng 4,5 điểm. So với đề thi năm trước hay đề thi thử, đề năm nay khó hơn. Để làm được điểm 6 - 7 trở lên, thí sinh phải học tốt và có tư duy nhanh về môn Toán.

Trước đó, tại kỳ thi vào lớp 10 Trường THPT chuyên Khoa học tự nhiên (ĐH Khoa học Tự nhiên, ĐH Quốc gia Hà Nội), nhiều thí sinh cũng đã rời phòng thi với gương mặt buồn bã. Em Nguyễn Tuấn Anh (Trường THCS và THPT Nguyễn Siêu) chia sẻ, em đành phải chia tay ước mơ trở thành học sinh chuyên Toán của Trường. Mặc dù cố gắng hết sức, em cũng chỉ làm được khoảng 60% bài thi.

“Đề dài và nhiều câu khó, dù đã ôn luyện kỹ nhưng em vẫn “đầu hàng” rồi, căng não, toát mồ hôi mà vẫn không giải được”, Tuấn Anh cho hay.

Tại kỳ thi vào lớp 10 Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ (ĐH Ngoại ngữ – ĐHQGHN), nhiều thí sinh cũng "than trời" vì đề môn chuyên Ngoại ngữ có độ khó cao. Năm nay, khối chuyên Tiếng Anh vẫn tiếp tục có số lượng thí sinh đăng ký nhiều nhất với 1.611 hồ sơ; song tỷ lệ chọi ở khối chuyên Tiếng Nga là cao nhất (khoảng 7 em thi, lấy 1).

Phổ điểm chuẩn rơi vào tầm trung

Dựa trên tỷ lệ chọi, độ khó của đề thi năm nay cùng xu hướng điểm chuẩn những năm gần đây, một số giáo viên cho rằng, phổ điểm vào lớp 10 tại một số trường chuyên dự kiến sẽ có sự điều chỉnh nhẹ theo hướng tăng ở nhóm trường top đầu.

Về đề thi Toán vòng 2, nhóm giáo viên chuyên Toán tại Hà Nội gồm TS Nguyễn Đình Hùng, TS Bùi Việt Hà, TS Nguyễn Quang Đạt, TS Lê Quý Dương, TS Nguyễn Việt Anh và ThS Mai Thanh đánh giá đề thi phân loại thực học rõ rệt. Nếu học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản thì hoàn toàn có thể đạt mốc 5 điểm.

Đánh giá về đề thi toán vòng 1, nhóm giáo viên nhận định, đề thi khó, đa số sẽ rơi vào tầm 5-6 điểm.

Đánh giá đề thi môn Hóa chuyên Khoa học Tự nhiên, thầy Đỗ Kiên, giáo viên tại Hà Nội cho hay, đề để đạt được điểm 7 không khó. Nếu học sinh tìm hiểu trước và hiểu phong cách ra đề của chuyên Khoa học Tự nhiên thì sẽ có sự chuẩn bị về các phương trình lạ và chất lạ trong tổng hợp hữu cơ. “Tôi nghĩ đề thi không khó hơn năm trước, phổ điểm trung bình sẽ cao”, thầy Kiên nhận định.

Thầy giáo Nguyễn Xuân Ngọc, giáo viên Hóa học tại TP. Huế đánh giá, thí sinh đạt từ 60% tổng điểm trở lên sẽ có cơ hội trúng tuyển cao. Phổ điểm chủ yếu có thể dao động trong khoảng 40-50%. Số điểm 80-90% dự kiến sẽ không nhiều.

Theo cô Nguyễn Thị Nhiếp, Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Chu Văn, điểm chuẩn môn chuyên lịch sử năm học 2023-2024 là 40,75 điểm, nhưng năm học 2024-2025 rớt xuống 32,5. Nguyên nhân do nhiều học sinh có tâm lý "sợ điểm chuẩn cao”.

Đề chuyên Sở GD&ĐT Hà Nội 2025... nhiều khác biệt?

Kỳ thi tuyển sinh lớp 10 chuyên của Sở GD&ĐT Hà Nội dự kiến diễn ra vào ngày 7-8/6. Trong bối cảnh đổi mới giáo dục theo chương trình GDPT 2018, cách ra đề được dự đoán sẽ có nhiều khác biệt.

Cô Nguyễn Thị Hạnh, giáo viên Ngữ văn tại một trường THCS ở Cầu Giấy, nhận định: “Tôi dự đoán đề Văn sẽ yêu cầu học sinh vận dụng tư duy đa chiều, có phần liên hệ thực tiễn, xuất hiện văn bản ngoài SGK. Học sinh không thể học tủ hay học vẹt, mà buộc phải hiểu bản chất vấn đề và biết cách kết nối tri thức với đời sống”.

So sánh với các tỉnh thành đã tổ chức thi như Hải Phòng, Nam Định, Quảng Ninh…, nhiều ý kiến nhận định, dễ thấy xu hướng đề năm nay là giảm học thuộc, tăng sáng tạo, nhưng cũng tạo ra nhiều áp lực với học sinh chưa được tiếp cận phương pháp học tích hợp, phản biện. Nguyên nhân do nhiều học sinh có tâm lý "sợ điểm chuẩn cao”.

“Diện mạo mới” trong thi vào lớp 10

Năm 2025, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội áp dụng chương trình giáo dục phổ thông mới, với nhiều thay đổi trong cấu trúc đề thi:

Đề thi được thiết kế để đánh giá năng lực tư duy, khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, thay vì chỉ kiểm tra kiến thức lý thuyết.

Với việc áp dụng chương trình giáo dục phổ thông 2018, học sinh cấp THCS không còn học tách biệt các môn Vật lý, Hóa học và Sinh học mà học chung trong môn Khoa học tự nhiên. Điều này đặt ra câu hỏi: học sinh muốn thi vào lớp 10 chuyên từng môn Lý, Hóa, Sinh sẽ làm bài thi chuyên như thế nào?

Giải đáp thắc mắc này, cô Nguyễn Thị Nhiếp – Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Chu Văn An (Hà Nội) – cho biết: theo quy định của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội, thí sinh dự thi vào các lớp chuyên thuộc nhóm Khoa học tự nhiên sẽ làm bài thi môn Khoa học tự nhiên. Tuy nhiên, đề thi được thiết kế riêng cho từng môn chuyên và ghi rõ nội dung chính. Ví dụ, bài thi Khoa học tự nhiên dành cho lớp chuyên Lý sẽ tập trung chủ yếu vào phần Vật lý, tương tự là đề dành cho chuyên Hóa và chuyên Sinh.

Đối với Trường THPT chuyên Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội), thầy Lê Công Lợi, Hiệu trưởng nhà trường cho hay, thí sinh thi vào lớp chuyên Lý chỉ làm bài thi liên quan đến kiến thức và kỹ năng của môn Vật lý trong chương trình Khoa học tự nhiên ở THCS. Cách ra đề tương tự cũng áp dụng cho lớp chuyên Hóa và chuyên Sinh.

Trong khi đó, thầy Nguyễn Phú Chiến, Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Ngoại ngữ (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết: dù thí sinh đăng ký vào lớp chuyên các ngoại ngữ khác như tiếng Pháp, tiếng Trung, tiếng Hàn... vẫn bắt buộc phải thi tiếng Anh (hệ số 1) và không được thay bằng các môn ngoại ngữ khác như quy định của Sở. Lý do là vì tiếng Anh hiện được xác định là ngôn ngữ thứ hai trong toàn trường.

Thí sinh có bị "ngợp" với đề?

Năm nay, Hà Nội có hơn 115.000 thí sinh dự thi vào lớp 10. Một câu hỏi đặt ra là, đối với những địa phương đã tổ chức thi vào lớp 10, các thí sinh có bị “ngợp” với cách thức ra đề thi mang một "diện mạo" mới theo đúng tinh thần của đổi mới.

Tại Đà Nẵng, đề thi năm nay được đánh giá "dễ thở" hơn năm 2024, nhưng vẫn có yếu tố phân loại, đặc biệt trong môn tiếng Anh – nơi kỹ năng đọc hiểu và điền từ vựng nâng cao xuất hiện dày đặc. Sở Giáo dục Đà Nẵng cũng công bố phổ điểm dự kiến ở mức trung bình từ 6,2 đến 7,1 với ba môn thi, cho thấy chất lượng đề đã bám sát năng lực đại trà mà không bỏ quên học sinh khá giỏi.

Tỉnh Thái Bình – nơi luôn có mặt bằng học sinh đầu vào cao – lại ghi nhận đề thi năm nay có xu hướng nâng nhẹ độ khó ở môn Toán, chủ yếu ở phần giải bài toán thực tế và bài hình không gian. Tuy nhiên, số lượng học sinh đạt điểm 9–10 môn Toán không nhiều, phổ điểm chính vẫn tập trung ở ngưỡng 6–7 điểm. “Đây là một minh chứng cho thấy đề thi nghiêm túc, không chạy theo xu hướng ‘mềm hóa’ quá mức, góp phần giữ chất lượng đầu vào lớp 10 THPT”, thầy Trần Long - giáo viên dạy Toán tại Hà Nội nhận định.

Trên thực tế, năm 2024, phổ điểm lớp 10 tại Hà Nội có xu hướng “dốc đứng”, nhiều thí sinh đạt điểm rất cao, khiến điểm chuẩn vào các trường top đầu bị đẩy lên đột biến. Vì vậy, theo các chuyên gia, với việc tham khảo độ khó và phổ điểm từ các tỉnh năm nay, Hà Nội có thể định hình được mức độ điều tiết trong quá trình chấm thi, cũng như kiểm soát điểm chuẩn ở mức hợp lý, tránh gây áp lực không cần thiết cho phụ huynh và học sinh.