Hiện vật này là mũ đại triều của Đô Thống Chế Thần Sách Lê Văn Phong, một vị quan đại thần nhà Nguyễn. Chiếc mũ đang được bảo quản và trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử TP HCM.
Đây là kiểu mũ đặc trưng của quan lại thời phong kiến Việt Nam và Đông Á, thường được gọi là mũ ô sa hay mũ cánh chuồn. Tên gọi "cánh chuồn" bắt nguồn từ thiết kế hai bên tai mũ có hai cánh, tương tự như cánh con chuồn chuồn.
Cận cảnh họa tiết trang trí trên chiếc mũ của quan đại thần Lê Văn Phong. Mũ có dạng úp lên đầu, phần phía sau (gọi là hậu sơn) nhô cao hơn phần trán, được các viên quan đội khi chấp sự hoặc dự việc có tính cách nghi lễ.
Theo cuốn "Ngàn năm áo mũ" của tác giả Trần Quang Đức, mũ cánh chuồn có nguồn gốc từ mũ phốc đầu, một biến thể của loại khăn chít trên đầu, hai đầu khăn bỏ rủ hai bên tai.
Loại mũ này du nhập vào Việt Nam từ Trung Hoa vào thời nhà Lý. Đến thời Hậu Lê thì triều đình chỉ định dùng mũ cánh chuồn, lúc bấy giờ gọi là mũ ô sa, là một phần phẩm phục của các quan.
Cận cảnh các họa tiết trang trí ở "cánh chuồn" trên mũ đại triều của Đô Thống Chế Thần Sách Lê Văn Phong.
Mũ Thiên vương Thống Chế Chánh Tam Phẩm Võ Ban, một hiện vật đặc sắc khác của Bảo tàng Lịch sử TP HCM.
Chiếc mũ này cũng được trang trí rất cầu kỳ, kiểu cách tương tự mũ đại triều của quan đại thần Lê Văn Phong,
Tùy phẩm cấp mà mũ cánh chuồn của quan lại nhà Nguyễn được để trơn hay đính thêm những huy hiệu gọi là bác sơn.
Bác sơn làm bằng quý kim (vàng, bạc, bạc mạ vàng...) có mục đích trang trí, đồng thời cũng dùng để phân biệt phẩm trật.
Viên quan có chức tước càng lớn, bác sơn càng được chạm khắc tinh xảo, có thể nạm cả đá ngọc.
Khi triều Nguyễn chấm dứt sự tồn tại vào năm 1945, những chiếc mũ cánh chuồn đã trở thành dĩ vãng. Không nhiều chiếc còn nguyên vẹn được lưu giữ cho đến ngày nay...
