Từng là một loài cây mọc hoang ven rừng, trên những triền đồi hay bờ bụi, bờ rào ở miền núi phía Bắc, lá giang nay đã trở thành đặc sản "gây sốt" không chỉ ở các khu chợ quê mà còn có mặt trong thực đơn của nhiều nhà hàng nổi tiếng tại Hà Nội và các thành phố lớn.
Lá giang còn có tên gọi khác là vón vén, loài dây leo thân mềm, có nhựa trắng. Lá có hình tim, mép hơi nhăn, khi vò nhẹ có mùi thơm đặc trưng, vị chua thanh hấp dẫn. Cây thuộc họ dây leo nên thường được trồng giàn hoặc cho leo rào, dễ trồng và dễ sống.
Lá giang làm nên nét đặc trưng của ẩm thực Tây Bắc, được bán ở thành phố vài năm gần đây
Lá giang mọc hoang chủ yếu ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Hòa Bình, Sơn La, Yên Bái, đặc biệt gắn liền với đời sống của đồng bào dân tộc vùng cao. Ban đầu, người dân chỉ hái về để nấu ăn trong gia đình. Nhưng theo thời gian, hương vị độc đáo khiến lá giang trở nên phổ biến và được săn đón rộng rãi.
Lá giang có vị chua nhẹ nhưng khác biệt hoàn toàn với các loại vị chua từ me, sấu hay chanh. Khi nấu chín, lá giang tạo ra một vị chua dịu, kích thích vị giác, rất hợp để nấu canh, nấu lẩu hay xào. Hương vị của lá giang không lấn át nguyên liệu chính mà ngược lại, nó làm nổi bật độ ngọt tự nhiên của thịt và cá.
Lá giang dễ trồng, sau 4 tháng có thể thu hoạch
Lá giang được sử dụng linh hoạt trong nhiều món ăn, từ dân dã đến cao cấp. Nổi bật nhất là món lẩu gà lá giang, đó là sự kết hợp hài hòa giữa vị ngọt thanh của thịt gà và vị chua dịu của lá giang, ăn kèm với bún và rau sống, tạo nên món ăn khoái khẩu của nhiều thực khách. Ngoài ra, thịt trâu nấu lá giang cũng là món đặc sản nổi tiếng của người dân vùng cao, với thịt trâu mềm ngọt hòa quyện cùng vị chua tự nhiên, đậm đà bản sắc núi rừng.
Bên cạnh đó, các món như lẩu cá kèo lá giang, bò xào lá giang, hay canh lá giang nấu tôm cũng rất được ưa chuộng, được đưa vào thực đơn của nhiều nhà hàng ở thành phố.
Canh gà lá giang có hương vị độc đáo, khiến khách thành phố thích mê sau khi thưởng thức
Hiện nay, lá giang tươi được bán trên thị trường với giá từ 90.000-100.000 đồng/kg. Lá khô sấy lạnh, bảo quản kỹ lưỡng có thể lên đến 180.000 đồng/kg. Nhờ nhu cầu ngày càng cao, nhiều hộ dân ở Hòa Bình đã chuyển sang trồng lá giang thương phẩm để bán cho các đầu mối hoặc cung cấp cho các nhà hàng, siêu thị.
Cây lá giang không cần giống mua ngoài vì có thể giâm cành hoặc lấy giống từ cây mẹ. Chỉ cần trồng vào đầu mùa mưa (tháng 5, tháng 6), sau khoảng 4 tháng là có thể thu hoạch. Cây rất dễ sống, không tốn nhiều công chăm sóc, chỉ cần làm giàn leo đơn giản là được. Một lần trồng có thể thu hái liên tục trong nhiều năm.
Cây lá giang trồng một lần có thể thu hoạch được nhiều năm
Tại các chợ khu vực Hà Nội, nhiều chị em nội trợ tìm mua lá giang về làm gia vị cho các món ăn. Chị Lành (một tiểu thương tại chợ Thanh Xuân) chia sẻ: “Tôi hay nhờ người thân gửi lá giang từ Hòa Bình xuống để bán ở chợ. Dần dần, người này chỉ người kia, có khi khách gọi điện thoại nhờ ship đến tận nơi, mua chung cho cả bạn bè, đồng nghiệp. Lá tươi giữ được trong tủ lạnh khoảng 1 tuần, còn lá sấy khô thì bảo quản được quanh năm mà vẫn giữ được hương vị đặc trưng".
