Tư lệnh Hải quân Hoàng gia Anh, Đại tướng Gwyn Jenkins – mới đây cảnh báo rằng các quốc gia phương Tây có nguy cơ đánh mất lợi thế chiến lược trên Đại Tây Dương, trong bối cảnh Hải quân Nga đang gia tăng đáng kể năng lực tác chiến và đầu tư mạnh cho hiện đại hóa lực lượng.
Theo tướng Jenkins, kể từ sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, phương Tây luôn duy trì ưu thế tại khu vực Đại Tây Dương. Tuy nhiên, lợi thế này hiện đang bị thu hẹp nhanh chóng. “Chúng ta vẫn đang cầm cự, nhưng chỉ trong gang tấc. Các đối thủ tiềm tàng đang đầu tư hàng tỷ bảng. Nếu không tăng tốc, chúng ta sẽ đánh mất lợi thế,” người đứng đầu Hải quân Hoàng gia Anh nhấn mạnh.
Nga được đánh giá là quốc gia duy nhất ngoài phạm vi ảnh hưởng của phương Tây có khả năng triển khai sức mạnh đáng kể tại Đại Tây Dương. Trong vòng hai năm qua, các hoạt động của Hải quân Nga gần vùng biển Anh được cho là đã tăng khoảng 30%, khiến London phải đẩy nhanh các chương trình nâng cao năng lực phát hiện và theo dõi tàu ngầm. Các hợp đồng cho những chương trình này dự kiến sẽ được ký kết trong năm tới.
Những cảnh báo trên được đưa ra trong bối cảnh phương Tây ngày càng quan ngại trước sự gia tăng sức mạnh của hạm đội tàu ngầm hạt nhân tấn công Nga. Mặc dù không có căn cứ trực tiếp tại Đại Tây Dương, Nga triển khai phần lớn tàu ngầm hạt nhân thuộc Hạm đội Phương Bắc tại khu vực Bắc Cực, từ đó có thể tiếp cận Đại Tây Dương thông qua nhiều tuyến đường chiến lược.
Trong số các khí tài gây lo ngại, tàu ngầm tấn công lớp Yasen-M được đánh giá là mối đe dọa lớn nhất. Khi chiếc đầu tiên của lớp tàu này được hạ thủy vào tháng 12/2019, tạp chí The National Interest từng gọi đây là “tàu ngầm nguy hiểm nhất từng được chế tạo”. Các tàu Yasen-M được trang bị 32 ống phóng thẳng đứng cho tên lửa hành trình, 10 ống phóng ngư lôi, cùng hệ thống phòng không tầm ngắn Igla-M.
Đáng chú ý, Yasen-M được kỳ vọng là lực lượng đầu tiên của Hải quân Nga được trang bị tên lửa hành trình siêu vượt âm Zircon. Với tầm bắn khoảng 1.000 km và tốc độ Mach 9, Zircon được đánh giá là cực kỳ khó đánh chặn, có khả năng làm thay đổi căn bản cán cân tác chiến trên biển, đặc biệt trong nhiệm vụ tấn công các nhóm tàu mặt nước được bảo vệ nghiêm ngặt, bao gồm cả cụm tàu sân bay.
Ngày 24/7, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã xác nhận việc tiếp tục sản xuất hàng loạt tàu ngầm lớp Yasen-M, nhấn mạnh rằng đây sẽ là xương sống của lực lượng hải quân đa năng của Nga trong tương lai.
Trong khi đó, phía Anh đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc duy trì năng lực hải quân. Các cựu quan chức quốc phòng nước này cảnh báo rằng tỷ lệ sẵn sàng chiến đấu của hạm đội tàu ngầm Anh đang ở mức đáng lo ngại, trong bối cảnh nhiều năm cắt giảm ngân sách và hạn chế về nhân sự. Bên cạnh đó, năng lực của hạm đội tàu mặt nước Hải quân Hoàng gia Anh cũng bị đặt dấu hỏi về độ tin cậy và hiệu quả chi phí.
Những đánh giá trái chiều này cho thấy cạnh tranh chiến lược trên Đại Tây Dương đang bước vào giai đoạn mới, trong đó vai trò của hải quân, đặc biệt là lực lượng tàu ngầm, ngày càng trở thành yếu tố then chốt trong việc định hình cán cân sức mạnh quân sự toàn cầu.
