Nằm ở giao điểm giữa đường 27 tháng 4 và Cách Mạng Tháng Tám ở ngay trung tâm TP Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, Nhà Tròn là tên gọi của một di tích gắn liền với lịch sử của thành phố vùng Đông Nam Bộ này.
Tên gọi của Nhà Tròn Bà Rịa xuất phát từ hình dáng đặc trưng của công trình là hình trụ tròn cao 20m, vốn là tháp nước hay lầu nước (Chatoau deau) được chính quyền Pháp xây dựng từ đầu thế kỷ 20.
Kiến trúc chính của Nhà Tròn là một tháp chứa nước hình tròn, chiều cao từ chân lên đỉnh là khoảng 20m, có mái che bằng tôn, đường kính 7,2m. Tháp được đỡ bằng 8 trụ xi măng cốt sắt, liên kết với nhau bởi các xà ngang, 2 ống dẫn nước lên và 1 ống dẫn nước từ bồn xuống. Thanh sắt cũng được gắn vào dùng cho việc di chuyển lên xuống tháp nước. Dưới chân Nhà Tròn là một nhà bát giác, cạnh dài 6m, cao 4m, dùng làm nhà văn phòng.
Án ngữ một điểm giao thông huyết mạch với các tuyến đường dẫn đến Sài Gòn, Biên Hòa, Xuân Lộc, Đất Đỏ, Nhà Tròn cũng được sử người Pháp sử dụng như một tháp canh với tầm quan sát từ xa rất tốt.
Năm 1945 sau khi đảo chính Pháp, phát xít Nhật cho đặt một bộ hệ thống loa báo động gồm 6 cái bên dưới bồn nước của Nhà Tròn. Hiện những loa báo động này vẫn được giữ nguyên.
Nhà Tròn là nơi đã diễn ra nhiều sự kiện lịch sử trọng đại của thành phố Bà Rịa.
Trong cuộc Cách mạng tháng Tám, ngày 25/8/1945 cờ cách mạng tung bay trên đỉnh Nhà Tròn. Từ nơi này, hàng vạn nhân dân ở Bà Rịa đã tổ chức mít-tinh, tuần hành, khởi nghĩa giành chính quyền từ tay thực dân Pháp và phong kiến tay sai.
Đến năm 1975, miền Nam hoàn toàn giải phóng, Nhà Tròn Bà Rịa lại chứng kiến lễ mít-tinh ăn mừng do Thị ủy Bà Rịa tổ chức với sự tham gia của hàng vạn người.
Hiện nay Nhà Tròn được chính quyền và nhân dân địa phương tôn tạo tu bổ, gìn giữ và bảo vệ, trở thành một tụ điểm sinh hoạt văn hóa của người dân.
Đặc biệt, từ hàng chục năm nay, mặt dưới bồn nước của Nhà Tròn đã trở thành nơi làm tổ của hàng trăm con chim én. Mỗi sáng sớm hay chiều về, hàng ngàn con chimbay lượn quanh di tích tạo nên khung cảnh độc đáo giữa phố thị.
Trong tâm thức người dân Bà Rịa, Nhà Tròn đã trở thành một biểu tượng bất hủ của địa phương giàu truyền thống lịch sử này.
