Hỏi: Xin hỏi, những trường hợp nào bệnh nhân cường aldosterone không cần thăm dò lấy máu tĩnh mạch thượng thận (AVS)?
Nguyễn Thị Hương (Hà Nội)
Trả lời: U thượng thận tiết aldosterone (còn gọi là cường aldosterone tiên phát - PA) là nguyên nhân phổ biến nhất gây tăng huyết áp. Bệnh có thể chữa khỏi hoàn toàn sau khi cắt bỏ u thượng thận.
Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng, độ chính xác của chụp CT hay cộng hưởng từ tuyến thượng thận trong việc xác định vị trí sản xuất aldosterone bị hạn chế do các u tiết aldosterone thường có kích thước nhỏ. Nhiều trường hợp u tiết ở cả 2 bên thượng thận không thể phát hiện bằng các kỹ thuật hình ảnh hiện tại.
Vì vậy, sau khi đã có chẩn đoán PA thì kỹ thuật đặt catheter vào tĩnh mạch thượng thận 2 bên (Adrenal Venous Sampling – AVS), lấy máu xét nghiệm Aldosterone và Cortisol được coi là tiêu chuẩn vàng để phân biệt cường aldosterone một bên (có thể chữa khỏi bằng phẫu thuật cắt u) hay hai bên (không có chỉ định mổ, điều trị bằng thuốc kháng aldosterone).
Do AVS nhằm phân định típ PA và là kỹ thuật phức tạp, chi phí cao nên không được chỉ định cho mọi bệnh nhân cường aldosterone. Những trường hợp có thể không cần làm AVS là:
Bệnh nhân từ chối phẫu thuật hoặc muốn điều trị nội khoa suốt đời.
Bệnh nhân có nguy cơ cao bị các biến chứng liên quan đến gây mê hoặc phẫu thuật như tuổi cao, mắc nhiều bệnh nặng.
Có các đặc điểm gợi ý u một bên thượng thận rất rõ ràng như: Tuổi < 45, u thượng thận 1 bên và tuyến thượng thận đối bên có hình ảnh bình thường trên phim chụp, hạ Kali máu tự phát, nồng độ aldosterone huyết tương rất cao và hoạt tính renin thấp.
Tuy nhiên các tiêu chí này chỉ là tương đối vì có thể tuyến thượng thận đối bên vẫn có u nhỏ tiết aldosterone (nhưng hiếm).
Có các đặc điểm gợi ý bị ung thư tuyến thượng thận.
Bệnh nhân có chẩn đoán di truyền xác định cường aldosterone gia đình tuýp I, III và IV, vốn có tăng aldosterone hai bên, trừ khi hình ảnh cho thấy nghi ngờ cao bị PA một bên.
TS.BS Nguyễn Quang Bảy (Trưởng khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai)
