Ở tuổi 90, bà Hannah Carson, một công dân Mỹ tại Bắc Carolina, cảm thấy thời gian của mình không còn nhiều nữa. Nhất là trong thời điểm đại dịch COVID-19 hoành hành trên đất nước của bà.

Ngay sau khi nhận được tấm phiếu bầu, bà Carson liền điền và gửi ngay cho văn phòng bầu cử địa phương. Bà hy vọng nếu có chuyện xảy ra với mình trước ngày bầu cử, tấm phiếu đó vẫn sẽ được tính là hợp lệ: “Tôi nghĩ rằng phiếu của mình nên được tính, vì suốt những năm tôi sống ở đây”.

Ở Bắc Carolina, phiếu bầu của một người chết trước ngày bầu cử 3/11 có thể bị hội đồng bầu cử quận loại bỏ.

Trong bối cảnh số người chết vì đại dịch COVID-19 tăng mạnh tại Mỹ, việc tính hay không phiếu bầu của người chết trước ngày bầu cử chính thức rất được quan tâm. (Ảnh: Bigstock)

Cuộc bầu cử Mỹ năm nay diễn ra trong bối cảnh đại dịch COVID-19 bùng phát. Căn bệnh nguy hiểm đã cướp đi mạng sống của khoảng 225 nghìn công dân nước này, gần 1/3 trong đó là người trên 85 tuổi. Do vậy, việc có tính hay không lá phiếu một người chết trước ngày bầu cử đang rất được quan tâm.

Theo nghiên cứu của Hội nghị các cơ quan Lập pháp Nhà nước Mỹ, hiện có 17 bang từ chối phiếu bầu sớm của người chết trước ngày 3/11, 10 bang đặc biệt cho phép, những nơi còn lại vẫn chưa có quy định chính thức về trường hợp này.

Ở những nơi có luật loại bỏ phiếu bầu của người chết, một số phiếu vẫn có thể được tính tùy thuộc vào thời điểm người đó qua đời và lúc các quan chức bầu cử phát hiện ra cái chết.

“Luật có thể không tính lá phiếu của người chết trong tình huống đó, nhưng đây là một quy định khó tuân theo”, Wendy Underhill, một chuyên gia về bầu cử, cho biết.

Nguyên nhân là khi ai đó qua đời gần thời điểm diễn ra bầu cử, hồ sơ tử vong không được cập nhập ngay lập tức, và có một khoảng thời gian giữa thời điểm bỏ phiếu và đếm phiếu. Vào năm 2016, bang Colorado có từ 15 - 20 trường hợp cử tri bỏ phiếu qua thư và chết trước ngày bầu cử nhưng vẫn được tính.

Trong cuộc bầu cử sơ bộ ở Michigan vào đầu năm nay, có tới 864 lá phiếu bị từ chối vì người bỏ phiếu chết trước ngày bầu cử.

Donald Trump Jr., con trai của Tổng thống Trump, từng đăng một bài viết về những người bỏ phiếu đã chết ở Michigan trên Twitter. Bài viết này nhận nhiều chỉ trích vì xuyên tạc vấn đề.

Trước đó Tổng thống Trump cũng đưa ra nhiều tuyên bố không có cơ sở về gian lận trong bỏ phiếu. Vấn đề tính hay không phiếu của người chết có thể dẫn đến thêm nhiều nghi ngờ về các âm mưu gian lận.

Tuy nhiên, các nghiên cứu đều chỉ ra rằng rất hiếm có trường hợp gian lận trong bỏ phiếu. Nhờ nhiều biện pháp bảo vệ trong hệ thống bầu cử, chỉ những lá phiếu của cử tri đủ điều kiện mới được tính và mỗi người chỉ được bầu 1 lần. Nếu có gian lận, cử tri sẽ bị bắt giữ và truy tố.

Justin Levitt, một chuyên gia về luật bầu cử nghiên cứu sâu về gian lận, cho biết hầu hết các tuyên bố về người đã chết vẫn bỏ phiếu đều là do thiếu thông tin, phân tích sai sót hoặc do trùng tên và ngày sinh. “Từng có 15 tuyên bố về cả đám người vẫn bỏ phiếu được sau khi chết”, ông nói. "Những điều này không hề xảy ra".

Ông Levitt cho biết thêm, vẫn có một số ít trường hợp điền phiếu gian lận. Thường xuất phát từ việc ai đó muốn thực hiện mong muốn được bỏ phiếu của người thân đã khuất.

Ví dụ như trường hợp một thẩm phán ở miền Nam Illinois bị buộc tội gian lận trong cuộc bầu cử năm 2016. Bà này điền và bỏ phiếu thay người chồng quá cố vì di nguyện của ông là bầu cho ứng cử viên Donald Trump.

Ở bang California, vấn đề về phiếu bầu của người chết bị cho là dẫn đến sự thiếu công bằng.

“Những ‘cử tri đã chết’ bị lợi dụng để dựng chuyện, đó là cái cớ để một số bang biện minh cho việc dữ liệu khi đăng ký cử tri hoặc đếm phiếu bầu có sai lệch", Ngoại trưởng Mỹ Alex Padilla nói.

2 bang chiến địa khác cũng cấm tính phiếu bầu của người chết trước ngày bầu cử là bang Iowa và Wisconsin. Hàng tháng, ủy ban bầu cử bang Wisconsin sẽ tiếp nhận hồ sơ về giấy chứng tử để đối chiếu với danh sách cử tri.