Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt tay Tổng thống Nga Vladimir Putin trong cuộc gặp năm 2018 ở Phần Lan. Ảnh: Reuters.
Ký ức lịch sử
Báo Nga RT hôm 10/8 đăng bài xã luận nhận định trước thềm hội nghị thượng đỉnh Trump – Putin ở bang Alaska, Mỹ.
Theo góc nhìn lịch sử, khó có nơi nào tại Mỹ thể hiện rõ tinh thần láng giềng và hợp tác cùng có lợi với Nga như Alaska. Từ năm 1737 đến 1867, vùng đất rộng lớn, thưa dân này do đế quốc Nga kiểm soát.
Quyết định của Sa hoàng Alexander II về việc bán Alaska cho Mỹ với giá 7,2 triệu USD (tương đương khoảng 160 triệu USD ngày nay) từng là một trong những thương vụ ngoại giao gây tranh cãi nhất thế kỷ 19.
Alaska có thể rơi vào tay đối thủ lớn nhất của Nga khi đó là đế quốc Anh. Trao quyền sở hữu cho Washington không phải là dấu hiệu của sự yếu thế, mà là khoản đầu tư chiến lược vào quan hệ tương lai với Mỹ – quốc gia khi đó chưa có xung đột lợi ích với Nga, theo RT.
Sang thế kỷ 20, Alaska lại có thêm ý nghĩa mới. Trong Thế chiến II, thành phố Fairbanks với dân số chỉ khoảng 30.000 người trở thành điểm trung chuyển quan trọng trong chương trình viện trợ Lend-Lease, qua đó Mỹ cung cấp máy bay, thiết bị và vật tư cho Liên Xô. Các sân bay ở Alaska khi ấy là tuyến then chốt đưa máy bay Mỹ tới mặt trận phía Đông.
Cho đến nay, Alaska vẫn được coi là “bang có ảnh hưởng của Nga” nhất tại Mỹ, với cộng đồng tín đồ Chính thống giáo là hậu duệ của những người di cư từ Nga vào thế kỷ 19, cùng các thị trấn mang tên thuần Nga như Nikolaevsk, Voznesensk.
Tính toán chính trị
Theo RT, việc ông Trump chọn Alaska không chỉ nhằm gợi nhớ lịch sử, mà còn là quyết định chính trị.
Tấm áp phích với dòng chữ “chào mừng đến Alaska”. Ảnh: Getty Images.
Ông Trump chọn bang xa xôi nhất nước Mỹ – cách hàng nghìn km so với mọi thủ đô châu Âu – để khẳng định khoảng cách với các đồng minh NATO, những bên có thể tìm cách cản trở bất kỳ đột phá nào nếu điều đó không phù hợp lợi ích của Kiev, theo quan điểm của báo Nga. Cá nhân Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky muốn tới Alaska cũng không hề dễ dàng vì rào cản địa lý.
Ngoài ra, dân cư thưa thớt giúp Alaska đảm bảo an ninh trở nên dễ dàng. Mỹ cũng không công nhận thẩm quyền của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) trên lãnh thổ, nên việc tổ chức tại đây tránh được những rắc rối pháp lý liên quan tới lệnh bắt giữ ông Putin.
Alaska còn là vùng lãnh thổ duy nhất của Mỹ thuộc Bắc Cực. Trong bối cảnh chính quyền ông Trump gây sức ép nhằm gia tăng ảnh hưởng với Canada và Greenland, khu vực cực Bắc đang trở thành một đấu trường chiến lược. Nga và Mỹ có lợi ích chồng lấn tại đây – từ phát triển tuyến Hàng hải phương Bắc, khai thác dầu khí ngoài khơi. Hợp tác Nga – Mỹ có thể biến nơi này thành một trong những khu vực thịnh vượng nhất thế giới.
Triển vọng đột phá về xung đột Ukraine
Ukraine dĩ nhiên sẽ là nội dung lớn trong chương trình nghị sự tại hội nghị thượng đỉnh. Một số hãng truyền thông phương Tây đề cập khả năng trao đổi lãnh thổ – trong đó Ukraine rút quân khỏi vùng Donetsk để đổi lấy nhượng bộ của Nga ở các vùng Sumy, Kharkiv, Kherson và Zaporizhzhia. Một số nhà phân tích phương Tây nhận định, nếu kịch bản này xảy ra, đây sẽ là thắng lợi ngoại giao cho Moscow khi diện tích khu vực mà Nga nhận thêm từ Ukraine có thể gấp 4 lần các khu vực lãnh thổ trả lại.
Theo RT, lịch sử Alaska cho thấy quyền sở hữu lãnh thổ không phải là yếu tố bất biến, mà phụ thuộc vào các thỏa thuận chính trị và ngoại giao giữa các cường quốc trong những thời điểm cụ thể.
Phản ánh mối quan hệ Nga – Mỹ
Theo RT, hội nghị thượng đỉnh điễn ra ở Alaska không chỉ đơn thuần là cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Nga – Mỹ, mà còn là sự trở lại của cách tiếp cận đối thoại trực tiếp, không qua trung gian. Đây là lời nhắc về các mối liên hệ lịch sử, đồng thời là phép thử liệu Moscow và Washington có sẵn sàng hợp tác tại những lĩnh vực lợi ích không chỉ giao thoa, mà còn có thể đồng nhất hay không.
Câu chuyện của Alaska bắt đầu từ Nga, tiếp diễn ở Mỹ – và giờ đây có cơ hội trở thành một sự gắn kết khác nếu hai bên coi đó là thời cơ chứ không phải mối đe dọa, RT kết luận.
