Ấn Độ và Mỹ đã tiến rất gần đến một thỏa thuận thương mại lâm thời. Tuy nhiên, các quan chức tại New Delhi khẳng định rằng họ đã đưa ra đề xuất “tốt nhất có thể”, và mọi quyết định tiếp theo hiện nằm trong tay Tổng thống Donald Trump. Phía Ấn Độ cho biết họ sẽ không chấp nhận những yêu cầu vượt quá "lằn ranh đỏ", trong đó bao gồm việc mở cửa thị trường cho cây trồng biến đổi gen của Mỹ, và cho phép Mỹ tiếp cận sâu hơn vào ngành sữa và ô tô của Ấn Độ.
Các cuộc đàm phán đã được thúc đẩy mạnh mẽ nhằm hoàn tất trước ngày 9/7 – thời điểm Mỹ dự kiến tăng thuế nhập khẩu. Tuy nhiên, chính phủ Thủ tướng Modi đang ngày càng thận trọng hơn, do áp lực chính trị gia tăng trong nước, đặc biệt từ cộng đồng nông dân. Cuối tuần qua, Bộ trưởng Thương mại Ấn Độ Piyush Goyal nhấn mạnh rằng các cuộc đàm phán sẽ đặt “lợi ích quốc gia” lên hàng đầu và không bị ràng buộc bởi bất kỳ thời hạn nào.
Ấn Độ đang nhượng bộ đến đâu và tại sao Mỹ vẫn chưa hài lòng?
Một trong những điểm mấu chốt trong đàm phán là yêu cầu của Mỹ muốn đưa các sản phẩm nông nghiệp biến đổi gen, như ngô và đậu nành, vào thị trường Ấn Độ. Tuy nhiên, hiện nay, các loại cây trồng này bị hạn chế nhập khẩu và không được trồng thương mại tại Ấn. New Delhi chỉ đồng ý mở cửa một phần cho thức ăn chăn nuôi có nguồn gốc biến đổi gen – nhưng Washington coi đó là chưa đủ.
Các nhượng bộ lớn hơn trong lĩnh vực nông nghiệp sẽ khiến chính phủ Modi gặp khó khăn trước các chỉ trích nội bộ. Các đảng đối lập và tổ chức nông dân liên tục cảnh báo việc mở cửa quá mức cho Mỹ sẽ “hy sinh sức khỏe người dân để đổi lấy lợi nhuận” và đẩy nông dân vào thế khó, trong khi họ vốn đang chịu áp lực kinh tế nghiêm trọng.
Ngoài nông nghiệp, Mỹ cũng đang đòi hỏi những nhượng bộ trong ngành sản xuất phụ tùng ô tô. Tuy nhiên, phía Ấn Độ cảnh báo rằng nếu đáp ứng yêu cầu này, ngành công nghiệp trong nước – vốn đang phát triển sẽ chịu tổn thất lớn. Điều này tạo ra sự phản đối mạnh mẽ từ cả chính quyền các bang và doanh nghiệp nội địa.
Ấn Độ có lý do để cẩn trọng. Nông nghiệp là nguồn sống của hàng triệu người dân, và là vấn đề cực kỳ nhạy cảm về chính trị. Tại nhiều bang, nhất là Kerala, các quan chức cho rằng việc không bảo vệ ngành nông nghiệp có thể khiến hàng triệu người mất kế sinh nhai. Ngoài ra, vì nông nghiệp là lĩnh vực thuộc thẩm quyền bang, các lãnh đạo địa phương cho rằng họ cần được tham vấn trước khi chính phủ đàm phán với Mỹ.
Nếu không đạt được thỏa thuận, Ấn Độ sẽ phải đối mặt với hậu quả gì?
Nếu hai bên không đạt được thỏa thuận trước thời hạn do Mỹ đặt ra, Ấn Độ sẽ phải đối mặt với mức thuế nhập khẩu cao hơn, lên đến 26% – từ ngày 1/8. Đây sẽ là đòn giáng mạnh vào một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực của nước này. Dù vậy, chính phủ Modi vẫn tỏ rõ lập trường cứng rắn, sẵn sàng đánh thuế trả đũa một số hàng hóa của Mỹ nếu không đạt được sự thỏa hiệp công bằng.
Trong bối cảnh này, quyết định cuối cùng về việc có ký thỏa thuận hay không phụ thuộc vào cuộc đối thoại cấp cao giữa Thủ tướng Modi và Tổng thống Trump. Một thỏa thuận được mong đợi sẽ không chỉ mang tính kinh tế, mà còn là tín hiệu chính trị trong quan hệ song phương, khi cả hai nhà lãnh đạo đều chuẩn bị bước vào những kỳ bầu cử quan trọng trong nước.
Nếu đạt được thỏa thuận thương mại, Mỹ có thể mở rộng thị trường cho sản phẩm nông nghiệp và ô tô tại Ấn Độ, nền kinh tế đông dân thứ hai thế giới. Tuy nhiên, điều này có thể khiến hàng triệu nông dân Ấn Độ phải đối mặt với cạnh tranh gay gắt từ các sản phẩm nhập khẩu giá rẻ. Đây là nhóm cử tri then chốt đối với đảng cầm quyền của Thủ tướng Modi.
Mặt khác, một thỏa thuận có thể giúp Ấn Độ tránh được các đòn thuế quan từ Mỹ, giữ ổn định dòng chảy xuất khẩu và cải thiện quan hệ chiến lược giữa hai nền kinh tế lớn. Nhưng với những giới hạn đỏ về sức khỏe, an toàn thực phẩm và bảo hộ ngành trong nước, Ấn Độ sẽ không dễ dàng nhượng bộ hơn nữa, trừ khi Washington tỏ thiện chí.
