Thành Cát Tư Hãn là một trong những nhà chinh phạt xuất chúng trong lịch sử. Ông là người sáng lập đế chế Mông Cổ với lãnh thổ trải dài ở cả châu Á và châu Âu. Bên cạnh sự nghiệp quân sự huy hoàng, cái chết của Thành Cát Tư Hãn trở thành một bí ẩn lớn khiến hậu thế tò mò.
Vào năm 1227, Thành Cát Tư Hãn đột ngột qua đời, hưởng thọ 67 tuổi. Nguyên nhân tử vong của ông không được ghi chép trong các sử liệu chính thức. Do vậy, hậu thế tò mò về nguyên do dẫn đến cái chết của nhà sáng lập đế chế Mông Cổ.
Trong khi mãi chưa tìm ra lăng mộ và thi hài của Thành Cát Tư Hãn, một số giả thuyết được đưa ra để lý giải bí ẩn này. Đáng chú ý là một quan điểm cho rằng, thủ lĩnh đế chế Mông Cổ có thể chết vì trúng độc. Thương nhân người Italy Maco Polo đã đưa ra giả thuyết này sau khi đến Trung Quốc vào năm 1275.
Theo Maco Polo, khi tấn công ải Thái Tân của Tây Hạ, Thành Cát Tư Hãn trực tiếp chỉ huy trên chiến trường. Trong lúc cùng binh sĩ Mông Cổ chiến đấu, ông trúng một mũi tên độc của kẻ thù. Mũi tên này bắn trúng vào đầu gối. Do chất độc vô cùng nguy hiểm và không kịp thời có được thuốc giải nên Thành Cát Tư Hãn qua đời.
Ly kỳ hơn, một giả thuyết cho rằng, Thành Cát Tư Hãn chết vì bị sét đánh. Quan điểm này được nhà truyền giáo người Bồ Đào Nha là Giovani da Pian del Carpini đưa ra. Được Tòa thánh La Mã cử đi sứ Mông Cổ từ năm 1245 - 1247, nhà truyền giáo Giovani đã ghi chép lại một số sự kiện mắt thấy, tai nghe.
Trong số này có việc nhà truyền giáo Giovani phát hiện rằng ở Mông Cổ thời ấy thường xảy giông sét vào mùa Hè. Một số người bị sét đánh chết. Thành Cát Tư Hãn có thể bị sét đánh khi cưỡi ngựa đi săn. Hậu quả là vị thủ lĩnh Mông Cổ tử vong ngay sau đó.
Một quan điểm khác cho rằng, Thành Cát Tư Hãn có thể chết vì bệnh dịch hạch. Căn bệnh này đã bùng phát trong các trại lính của đế chế Mông Cổ.
Thành Cát Tư Hãn đã lâm bệnh và có triệu chứng sốt trong thời gian thực hiện chiến dịch tấn công Tây Hạ. 8 ngày sau, ông qua đời. Vì vậy, một số người hoài nghi bệnh dịch hạch chính là thủ phạm gây ra cái chết của Thành Cát Tư Hãn.
Thậm chí, dân gian còn đồn đại rằng, Thành Cát Tư Hãn bị ám sát khi "vui vẻ" với một mỹ nhân. Theo giả thuyết này, khi tấn công Tây Hạ, quân Mông Cổ bắt được vương phi Cổ Nhĩ Bá Lặc. Sau đó, mỹ nhân này được dâng lên cho Thành Cát Tư Hãn.
Trong đêm "vui vẻ" với vương phi Cổ Nhĩ Bá Lặc, Thành Cát Tư Hãn mất cảnh giác và bị mỹ nhân này đâm chết.
