Những đêm cuối tháng 10/2025, bầu trời châu Âu được dự đoán sẽ chứng kiến hiện tượng hiếm gặp khi ba sao chổi Lemmon, Swan và 3I/ATLAS cùng xuất hiện. Giới thiên văn hiện đại xem đây là một sự kiện đáng chú ý mang giá trị khoa học và thẩm mỹ, nhưng nếu nhìn từ góc độ lịch sử, người xưa có thể đã coi hiện tượng này là điềm báo trọng đại, thậm chí là dấu hiệu của biến cố sắp xảy ra.

Trong quá khứ, sao chổi luôn là đối tượng vừa khiến con người ngưỡng mộ vừa khiến họ khiếp sợ. Ở thời chưa có kính thiên văn hay khái niệm về quỹ đạo vũ trụ, việc một vật thể sáng rực, có đuôi dài xuất hiện đột ngột giữa bầu trời đêm thường được xem là “điềm lạ”. Với người xưa, vũ trụ là tấm gương phản chiếu vận mệnh của nhân gian; vì thế, sao chổi – kẻ đi ngược quy luật các vì sao cố định – bị cho là biểu tượng của sự xáo trộn trật tự, báo hiệu biến cố, thiên tai hay thay đổi triều đại.

Sao chổi bị người xưa cho là biểu tượng của sự xáo trộn trật tự, báo hiệu biến cố, thiên tai hay thay đổi triều đại. Ảnh: Pinterest.

Trong sử sách Trung Hoa, các sử quan từng ghi chép cẩn thận từng lần sao chổi xuất hiện và gắn chúng với biến động chính trị. “Thiên quan thư” trong Sử ký của Tư Mã Thiên cho rằng mỗi sao chổi ứng với một loại điềm khác nhau, “sao chổi xuất hiện ở phương nào thì nơi ấy sẽ có loạn.” Nếu ba sao chổi cùng lúc xuất hiện, người xưa chắc chắn sẽ coi đó là điềm cực hiếm, tượng trưng cho sự biến chuyển lớn trong trời đất. Một số nhà chiêm tinh có thể diễn giải rằng ba sao chổi tương ứng với ba vương triều hoặc ba thế lực sẽ tranh giành quyền lực, dẫn đến thay đổi cục diện thiên hạ.

Ở phương Tây, quan niệm cũng không mấy khác biệt. Trong thời Trung cổ, sao chổi được xem là sứ giả của Chúa, mang đến cảnh báo về chiến tranh, dịch bệnh hoặc cái chết của các vị vua. Năm 1066, khi sao chổi Halley xuất hiện, người châu Âu coi đó là điềm báo cho sự sụp đổ của vương quyền Anh – và quả thật, cùng năm đó, vua Harold II tử trận trong trận Hastings. Nếu người châu Âu thời ấy được chứng kiến ba sao chổi cùng tỏa sáng, chắc hẳn họ sẽ tin rằng thế giới đang bước vào giai đoạn phán xét hay thay đổi định mệnh.

Đối với các nền văn minh Trung Mỹ như Maya và Aztec, sao chổi còn gắn liền với thần thoại về sự hủy diệt và tái sinh của thế giới. Họ tin rằng mỗi chu kỳ sao chổi là lời nhắc của các vị thần về sự mong manh của nhân loại. Do đó, việc ba sao chổi cùng xuất hiện sẽ được hiểu như dấu hiệu cho sự chuyển mình vũ trụ – có thể là kết thúc của một kỷ nguyên và khởi đầu của một thời đại mới.

Từ góc nhìn biểu tượng, người xưa xem số ba là con số thiêng liêng, tượng trưng cho sự toàn vẹn của vũ trụ: trời – đất – người, quá khứ – hiện tại – tương lai. Bởi vậy, ba sao chổi cùng tỏa sáng có thể mang ý nghĩa hòa hợp giữa ba cõi, là thời khắc mà thiên – địa – nhân cùng thay đổi. Dù cách diễn giải mang màu sắc huyền bí, nó phản ánh nỗi khao khát của con người muốn tìm sự liên kết giữa vận mệnh cá nhân và chuyển động của bầu trời.

Ngày nay, chúng ta hiểu sao chổi chỉ là tàn dư băng đá và bụi vũ trụ di chuyển trong không gian, nhưng những quan niệm xưa vẫn gợi nên sự kính trọng và tò mò. Bởi lẽ, dù khoa học đã giải thích mọi điều, cảm xúc khi thấy một đuôi sáng vắt ngang trời – hay ba vệt sáng cùng lúc – vẫn khiến con người nhớ rằng giữa bao lý trí, họ từng tin rằng bầu trời biết nói, và mỗi ánh sao chổi là lời nhắn từ vũ trụ gửi xuống thế gian.