Động Hương Tích là một hang động kì vĩ nằm trong quần thể danh lam thắng cảnh Hương Sơn, thuộc huyện Mỹ Đức cách trung tâm Hà Nội gần 70km về phía Tây Nam. Động được phát hiện ra từ rất lâu nhưng đến đời vua Lê thế kỷ 15 mới dùng để thờ Phật. Trong động có chùa, cổng chùa bằng đá, được xây dựng vào năm 1914. Bên cạnh những công trình điêu khắc thiên nhiên, Chùa động còn có những công trình điêu khắc cổ có giá trị. Năm 1770, chúa Trịnh Sâm từng thăm quan động và đặt tên cho động là "Nam Thiên đệ nhất động" tức động đẹp nhất trời Nam.
Tam Cốc - Bích Động, còn được biết đến với những cái tên nổi tiếng như "vịnh Hạ Long trên cạn" hay "Nam Thiên đệ nhị động" là một hệ thống hang động ngập nước độc đáo của tỉnh Ninh Bình. Những hang động nổi tiếng nhất ở nơi đây là hang Cả to, rộng thênh thang và đẹp lung linh huyền ảo, hang Hai với những nhũ đá nối dài tựa như những áng mây bay và những nhũ đá tròn nhẵn có những giọt nước nhỏ xuống dòng sông như bầu sữa mẹ ngọt ngào, có khi là hình một con cá sấu…
Phong Nha là hang động tiêu biểu nhất về giá trị thẩm mỹ và sự độc đáo tại Di sản Thiên nhiên Thế giới Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng. Theo đoàn thám hiểm của Hoàng gia Anh thì động Phong Nha có 7 cái Nhất: Hang nước dài nhất; Cửa hang cao và rộng nhất; Bãi cát và bãi đá ngầm đẹp nhất; Hồ nước ngầm đẹp nhất; Thạch nhũ tráng lệ và kỳ ảo nhất; Dòng sông ngầm dài nhất và Hang khô rộng và đẹp nhất.
Huyền Không là một trong những động đẹp nhất, huyền ảo nhất, có giá trị tâm linh to lớn nhất trong quần thể danh thắng Ngũ Hành Sơn, Đây là một động lộ thiên, nhiều thạch nhũ, vòm hình tròn, nền bằng phẳng, trên vòm có 5 lỗ thông ra bên ngoài, ánh sáng tràn vào đây tạo một cảnh tượng tráng lệ. Trong lòng động có ngôi chùa nhỏ Trang Nghiêm Tự cùng nhiều tượng La Hán, Phật Quan Âm được tạo tác công phu, như tăng thêm phần huyền bí cho hang động.
Nằm ẩn mình sâu trong lòng Di sản Phong Nha - Kẻ Bàng, động Thiên Đường được mệnh danh là "hoàng cung trong lòng đất". Động có chiều dài hơn 31,4 km, chiều rộng dao động từ 30 đến 100m, nơi rộng nhất lên đến 150m; chiều cao từ đáy động lên đến trần động khoảng 60-80m, là hang động khô dài nhất Châu Á. Động Thiên đường có cấu trúc kỳ vĩ với hệ thống măng đá, nhũ đá đẹp lung linh, huyền ảo, ngoài sức tưởng tượng của con người, khiến những người khám phá hang động liên tưởng về một thiên đường nơi trần thế.
Hang Sơn Đoòng, tại xã Sơn Trạch huyện Bố Trạch tỉnh Quảng Bình - là hang động tự nhiên lớn nhất thế giới. Hang này nằm trong quần thể hang động Phong Nha - Kẻ Bàng. Hang có chiều rộng 150 mét, cao hơn 200 mét, dài ít nhất là 5 km. Chiều dài có thể còn sâu hơn nữa. Với kích thước như thế, hang Sơn Đoòng đã chiếm vị trí là hang động tự nhiên lớn nhất thế giới. Trong hang các nhà nghiên cứu còn tìm thấy một dòng sông ngầm dài 2,5 km và có cả những cột nhũ đá cao tới 70m.
Nằm trên đảo Bồ Hòn, hang Sửng Sốt là một hang động rộng và đẹp vào bậc nhất của Di sản thế giới vịnh Hạ Long. Hang có tên như vậy là do khi ta đi vào thăm quan trong hang thấy hang có diện tích trong lòng rất nhỏ... nhưng khi du khách lách qua một khe đá hẹp để tiến vào trong thì ai là du khách thăm quan cũng phải ồ lên... cảm nhận cái đẹp và lòng hang được mở rộng ra rất nhiều. Hang động được chia làm hai ngăn chính, rộng tới mức chứa được hàng nghìn người. Trần hang và nền hang nhấp nhô những khối thạch nhũ có hình thù kỳ ảo như thách thức trí tưởng tượng của con người.
Nằm trên đảo Đầu Gỗ thuộc vịnh Hạ long, Hang Đầu Gỗ được coi là một trong những hang động đẹp nhất Việt Nam. Hang rộng khoảng 5.000 m2, được chia làm 3 ngăn chính với cửa hang rộng 17 m và cao 12 m. Do cửa hang đón nhiều ánh sáng nên lòng động có sự phát triển đa dạng của hệ thực vật, đặc biệt là rêu, cây dương xỉ và cây thân gỗ, tạo nên một nét đặc trưng của hang. Với những nét rêu phong cổ kính, cùng nhiều măng nhũ đá mang vô vàn hình dáng kiến trúc khác nhau, hang được nhiều du khách gọi là "động của các kỳ quan”.
Bên cạnh hang Đầu Gỗ, đảo Đầu Gỗ còn có một hang động nổi tiếng khác là động Thiên Cung. Nằm ở phía bắc của hòn đảo, đây là một trong những động đẹp nhất ở vịnh Hạ Long với nhiều ngăn và vô vàn nhũ đá, măng đá mang những hình thù kỳ lạ, đường nét mềm mại uyển chuyển và vô cùng tinh tế sắc sảo tới từng chi tiết nhỏ. Trên vách động phía Đông là một bức tranh hoành tráng đồ sộ, trong đó nổi lên những khối thạch nhũ sống động như những nhân vật trong truyện cổ tích xưa.
Tràng An được gọi là thành Nam của cố đô Hoa Lư, gồm hệ thống dãy núi đá vôi có tuổi địa chất khoảng 250 triệu năm, qua thời gian dài phong hóa bởi sự biến đổi của trái đất, khí hậu, biển tiến, biển thoái đã mang trong mình hàng trăm thung lũng, hang động, hồ đầm. Nơi đây có tới 31 hồ, đầm nước được nối thông bởi 48 hang động đã được phát hiện trong đó có những hang xuyên thủy dài 2 km như hang Địa Linh, hang Sinh Dược, hang Mây... Mỗi hang một vẻ đặc trưng riêng, trong đó nhiều hang đã được công nhận là di tích khảo cổ học. Ảnh: Internet.
