Ngày 2/10 là dấu mốc quan trọng đối với ngành xe hơi Việt Nam khi lần đầu tiên 2 mẫu xe của VinFast cùng lá cờ Việt Nam có mặt tại một sân chơi danh giá như triển lãm Paris Motor Show 2018. Nhưng mấy ai còn nhớ rõ, cách đây 60 năm dân tộc ta cũng từng tự hào với 2 mẫu xe ôtô Việt Nam sản xuất.

Đó chính là vào năm 1958 khi nhà máy Chiến Thắng quyết định chế tạo một mẫu ô tô nhỏ dựa theo chiếc Fregate chạy xăng của Pháp nhằm giải quyết nhu cầu giao thông tăng cao trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ. Chịu trách nhiệm cho dự án này thưở đó là Đại tá, kỹ sư Hồ Mạnh Khang kiêm Giám đốc nhà máy Z157 và ông Vũ Văn Đôn – Cục trưởng Cục Quản lý xe. Thành công ra đời dưới mồ hôi công sức của cả một tập thể, đây chính là chiếc ôtô đầu tiên Việt chế tạo.

Được lắp ráp từ nhiều linh kiện khác nhau với tỉ lệ nội địa hóa còn rất thấp nhưng “Chiến Thắng” với 4 chỗ ngồi đã được ra mắt vào ngày 22/12/1958. Để thực hiện được dự án này, các người thợ tài hoa thưở đó đã phải tự mình mày mò tìm mẫu, làm khuôn cho các bộ phận như thân vỏ động cơ, nắp qui-lát, chế hòa khí, bơm xăng, bơm dầu.

Kế đến, các chi tiết này được đúc gang rồi mới đưa lên cắt gọt và hoàn thiện các công đoạn gia công cơ khí. Nguyên liệu cấu thành lên chiếc “Chiến Thắng” chủ yếu lấy từ phế liệu chiến tranh của Pháp nấu chảy. Đặc biệt, chi tiết trục guồng quay của động cơ tiêu tốn đội ngũ chế tạo tới gần 2 tuần lễ để hoàn thành dựa trên trục bánh tàu hỏa. Nhưng cũng có nhiều chi tiết không thể chế tạo được bắt buộc phải sử dụng đồ ngoại ví dụ như nến điện, dây điện, hệ thống đồng hồ và chỉ thị, bóng điện, kính, săm lốp và vòng bi.

Chịu trách nhiệm thiết kế ngoại thất và phối màu sắc cho “Chiến Thắng” giúp nhà máy là họa sĩ Diệp Minh Châu. Tại thời điểm đó, ông còn chi tiền mua ngà voi làm núm còi và khắc hình chùa Một Cột. Đầu nắp ca-pô là một tượng nhỏ người chiến sĩ cầm cờ chế tác bằng thạch cao.

Mẫu ôtô đầu tiên của người Việt được gắn biểu tượng chữ V có thể hiệu là Việt Nam hoặc “Victory” (Chiến Thắng) cùng biến số QS 0001 được Chủ tịch Hồ Chí Minh khen ngợi và động viên: “Ta đã sản xuất được xe con. Từ nay về sau cần nghiên cứu, sản xuất xe vận tải để phục vụ đất nước”.

Như một biểu tượng của sự phát triển cũng như khát khao thắng lợi trong cuộc chiến thống nhất đất nước, ngày 2/9/1959 xe con "Chiến Thắng" do quân đội chế tạo được xếp vào đội hình diễu binh tại Quảng trường Ba Đình.