Đau lưng là triệu chứng mà hầu như ai cũng từng trải qua ít nhất một lần trong đời. Với nhiều người, cơn đau chỉ thoáng qua, liên quan đến căng cơ hoặc vận động sai tư thế, có thể cải thiện sau vài ngày nghỉ ngơi. Tuy nhiên, có những trường hợp cơn đau kéo dài hàng tuần, thậm chí hàng tháng, trở thành đau lưng mãn tính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và hiệu quả công việc.

Không ít người vì chủ quan đã chọn cách tự chữa tại nhà bằng xoa bóp, chườm nóng, đắp lá hoặc dùng thuốc giảm đau không kê đơn. Những biện pháp này đôi khi giúp giảm đau tức thời, nhưng lại dễ khiến người bệnh bỏ qua những bệnh lý tiềm ẩn nguy hiểm. Vậy đau lưng mãn tính như thế nào thì cần phải đi khám bác sĩ, thay vì tự điều trị?

Nguyên nhân phổ biến của đau lưng mãn tính

Đau lưng mãn tính không chỉ đơn giản là mỏi lưng do ngồi nhiều. Đây có thể là hậu quả của nhiều nguyên nhân khác nhau, từ cơ học đến bệnh lý:

Thoát vị đĩa đệm: Khi nhân nhầy đĩa đệm thoát ra ngoài, chèn ép dây thần kinh gây đau lưng lan xuống chân, tê bì hoặc yếu cơ.

Thoái hóa cột sống: Quá trình lão hóa tự nhiên khiến sụn và đĩa đệm mất dần tính đàn hồi, gây cứng khớp, đau lưng mạn tính.

Hẹp ống sống: Khi ống sống bị hẹp, tủy sống và rễ thần kinh bị chèn ép, người bệnh thường đau nhiều khi đi lại, giảm khi ngồi nghỉ.

Loãng xương, gãy lún đốt sống: Thường gặp ở phụ nữ sau mãn kinh, người cao tuổi, gây đau âm ỉ, dai dẳng.

Bệnh lý toàn thân: Viêm khớp dạng thấp, viêm cột sống dính khớp, lao cột sống, nhiễm trùng hoặc ung thư di căn xương.

Nguyên nhân khác: Béo phì, tư thế làm việc sai, ít vận động, chấn thương cột sống, stress kéo dài…

Chính vì sự đa dạng nguyên nhân này, việc tự chữa đau lưng tại nhà đôi khi không những không giải quyết tận gốc mà còn làm trì hoãn chẩn đoán, khiến bệnh nặng thêm.

Khi nào đau lưng cần gặp bác sĩ ngay?

Các chuyên gia cơ – xương – khớp khuyến cáo, người bệnh không nên coi đau lưng mãn tính chỉ là bệnh tuổi già hay ngồi nhiều. Nếu có những dấu hiệu sau, cần đi khám bác sĩ càng sớm càng tốt:

Đau kéo dài trên 3 tháng: Đây là ngưỡng thời gian phân biệt đau cấp tính và đau mạn tính. Nếu đã nghỉ ngơi, dùng thuốc giảm đau nhẹ nhưng không cải thiện, bạn cần kiểm tra.

Đau kèm tê yếu tay chân: Cảm giác lan xuống mông, đùi, cẳng chân hoặc tay là dấu hiệu chèn ép dây thần kinh, thường gặp trong thoát vị đĩa đệm hoặc hẹp ống sống.

Đau kèm sốt, mệt mỏi, sụt cân: Đây là những triệu chứng “cờ đỏ”, gợi ý bệnh lý toàn thân như nhiễm trùng, lao, ung thư.

Đau tăng về đêm, mất ngủ vì đau: Không chỉ ảnh hưởng giấc ngủ, đau về đêm còn có thể liên quan đến viêm cột sống hoặc khối u.

Đau sau chấn thương: Té ngã, tai nạn, va đập mạnh có thể gây tổn thương xương khớp hoặc gãy cột sống, cần được kiểm tra bằng X-quang hoặc MRI.

Đau kèm rối loạn tiểu tiện, đại tiện: Dấu hiệu chèn ép tủy sống nặng, có thể gây liệt vĩnh viễn nếu không cấp cứu kịp thời.

Vì sao không nên tự chữa đau lưng mãn tính?

Nhiều người có thói quen dùng cao dán, đắp lá hoặc tự mua thuốc giảm đau về dùng khi lưng nhức mỏi. Tuy nhiên, những cách này chỉ giảm triệu chứng nhất thời chứ không giải quyết được nguyên nhân.

Che lấp bệnh lý nguy hiểm: Ví dụ, đau lưng do ung thư di căn xương nếu chỉ dán cao hoặc xoa bóp thì không thể phát hiện kịp thời, dẫn đến chẩn đoán muộn.

Lạm dụng thuốc giảm đau: Thuốc NSAIDs (như ibuprofen, diclofenac…) nếu dùng kéo dài dễ gây viêm loét dạ dày, xuất huyết tiêu hóa, ảnh hưởng gan thận.

Nguy cơ biến chứng: Một số trường hợp thoát vị đĩa đệm, nếu không phát hiện và điều trị đúng lúc có thể dẫn đến teo cơ, rối loạn vận động.

Quy trình thăm khám và điều trị từ bác sĩ

Khi đến bệnh viện hoặc phòng khám chuyên khoa, người bệnh sẽ trải qua một quy trình thăm khám toàn diện. Trước tiên, bác sĩ sẽ khai thác kỹ triệu chứng và tiền sử bệnh: cơn đau bắt đầu từ khi nào, mức độ ra sao, có yếu tố nào khiến đau nặng hơn hoặc giảm đi. Sau đó, bác sĩ tiến hành khám lâm sàng để đánh giá khả năng vận động cột sống, sức cơ, phản xạ thần kinh nhằm phát hiện dấu hiệu bất thường.

Để chẩn đoán chính xác, các phương tiện hình ảnh học như X-quang, MRI hoặc CT scan thường được chỉ định, giúp phát hiện thoát vị đĩa đệm, gãy xương, hẹp ống sống hay khối u. Trong trường hợp nghi ngờ bệnh lý toàn thân như viêm khớp, lao hoặc ung thư, xét nghiệm máu cũng có thể được thực hiện.

Từ những kết quả này, bác sĩ sẽ xây dựng một phác đồ điều trị cá thể hóa cho từng bệnh nhân. Tùy tình trạng, người bệnh có thể được kê thuốc giảm đau, kháng viêm, giãn cơ; kết hợp với vật lý trị liệu và các bài tập phục hồi chức năng. Một số trường hợp được chỉ định tiêm ngoài màng cứng hoặc các thủ thuật can thiệp ít xâm lấn để giảm đau. Nếu bệnh tiến triển nặng, có chèn ép thần kinh kéo dài và không đáp ứng điều trị bảo tồn, phẫu thuật sẽ là lựa chọn cần thiết.

Cách chăm sóc và phòng ngừa đau lưng tại nhà

Bên cạnh việc tuân thủ điều trị y tế, người bệnh có thể chủ động hỗ trợ hồi phục và phòng ngừa đau lưng bằng cách:

Duy trì cân nặng hợp lý: Tránh béo phì, giảm áp lực lên cột sống.

Tập luyện thường xuyên: Các bài tập kéo giãn, yoga, pilates hoặc bơi lội giúp cột sống linh hoạt.

Giữ đúng tư thế: Khi ngồi làm việc, cần giữ lưng thẳng, mắt ngang tầm màn hình, tránh cúi gập người lâu.

Nâng vật đúng cách: Khi bê đồ nặng, hãy gập gối thay vì cúi lưng.

Ngủ đúng tư thế: Chọn nệm có độ cứng vừa phải, nằm nghiêng hoặc nằm ngửa, tránh gối quá cao.

Tránh stress kéo dài: Căng thẳng có thể khiến cơ co cứng, làm cơn đau lưng nặng thêm.

Đau lưng mãn tính không phải lúc nào cũng là vấn đề đơn giản. Nó có thể là dấu hiệu cảnh báo của những bệnh lý nghiêm trọng như thoát vị đĩa đệm, hẹp ống sống, loãng xương hay thậm chí ung thư. Tự chữa tại nhà có thể mang lại sự thoải mái tức thời, nhưng nếu chủ quan kéo dài, hậu quả để lại sẽ rất khó lường.

Do đó, khi đau lưng kéo dài hoặc xuất hiện những dấu hiệu bất thường, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị đúng cách. Việc chủ động gặp bác sĩ không chỉ giúp giảm đau hiệu quả mà còn phòng ngừa biến chứng, bảo vệ sức khỏe lâu dài cho cột sống và hệ vận động.