Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh như trên khi dự và phát biểu tại chương trình công bố giá trị nổi bật toàn cầu Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa thế giới được tổ chức tại Khu di tích lịch sử và danh thắng Yên Tử (phường Yên Tử, tỉnh Quảng Ninh), tối 17/8.

Hồ sơ đề cử đầu tiên ở Việt Nam được triển khai theo hình thức di sản theo chuỗi

Theo Thủ tướng, sau 11 năm, kể từ khi Quần thể danh thắng Tràng An được công nhận là di sản thế giới vào năm 2014, đến nay mới có thêm Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO ghi danh là di sản thế giới thứ 9 của Việt Nam. Sự kiện này là niềm vui lớn cũng là sự ghi nhận một hành trình xây dựng hồ sơ đề cử gian nan đã thành công của Việt Nam và các địa phương trong vùng di sản.

Thủ tướng cho biết, Hồ sơ Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là Hồ sơ đề cử đầu tiên ở Việt Nam được triển khai theo hình thức di sản theo chuỗi, là cách tiếp cận độc đáo và rất mới ở Việt Nam, liên tỉnh với các điểm di tích nằm trên địa bàn rộng. Hồ sơ đã được xây dựng một cách công phu, bài bản, chất lượng, được UNESCO đánh giá cao.

Tỉnh Quảng Ninh được Chính phủ giao vai trò chủ trì xây dựng hồ sơ di sản từ tháng 6 năm 2020.

Trong 5 năm xây dựng Hồ sơ, 2 năm đầu diễn ra trong bối cảnh đại dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, khó lường, tuy vậy, với tinh thần đoàn kết, đồng lòng, nhất trí giữa các địa phương tham gia lập hồ sơ di sản, mà vai trò nòng cốt là tỉnh Quảng Ninh đã nỗ lực, tích cực, chủ động và quyết liệt trong công tác khai quật khảo cổ học nhằm kịp thời bổ sung nhiều thông tin quý cho hồ sơ di sản.

Hồ sơ cũng nhận được sự vào cuộc tích cực, quan trọng của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao, Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, cùng với sự tư vấn, tham gia nhiệt tình của các chuyên gia, nhà khoa học trong nước, các chuyên gia tư vấn quốc tế Nhật Bản và New Zealand.

Thủ tướng đánh giá, việc ghi danh này khẳng định sự đánh giá cao của quốc tế đối với giá trị của di sản và những tư tưởng nhân văn tốt đẹp của Phật giáo Trúc Lâm do Phật Hoàng Trần Nhân Tông sáng lập, cũng như những nỗ lực của các địa phương trong gìn giữ, bảo vệ và phát huy di sản. Vai trò, vị thế của di sản được nâng cao trên trường quốc tế cũng đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để bảo tồn và phát huy giá trị di sản một cách bền vững.

Người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh, thành công của hồ sơ di sản có vai trò quan trọng của Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam, Phái đoàn Thường trực của Việt Nam bên cạnh UNESCO tại Paris (Pháp) trong việc điều phối thông tin, kịp thời kết nối, làm việc với các cơ quan chuyên môn của UNESCO, ICOMOS, Ủy ban Di sản thế giới, các chuyên gia độc lập. Đã tiến hành hàng chục cuộc làm việc, tiếp xúc với các trưởng đoàn, đại sứ, chuyên gia của 20 quốc gia thành viên Ủy ban Di sản thế giới, Giám đốc Trung tâm Di sản thế giới, ICOMOS; tập trung cập nhật, giải thích thông tin, làm rõ giá trị nổi bật toàn cầu, cam kết mạnh mẽ trong việc thực hiện các khuyến nghị của ICOMOS về bảo tồn di sản.

Thủ tướng cũng trân trọng cảm ơn UNESCO, các tổ chức quốc tế và các quốc gia thành viên đã ủng hộ để UNESCO ghi danh Quần thể di sản Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản Văn hoá thế giới.

Bảo vệ đầy đủ, mọi mặt cho di sản thế giới liên tỉnh

Để tiếp tục bảo vệ, phát huy những giá trị nổi bật toàn cầu Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc, Thủ tướng yêu cầu Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tỉnh Quảng Ninh tiếp tục chủ trì, phối hợp với tỉnh Bắc Ninh, thành phố Hải Phòng triển khai một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau.

Thứ nhất, tham mưu Chính phủ hoàn thiện và bổ sung các văn bản luật, quy chế, quy định ở cấp quốc gia và các cấp chính quyền địa phương để có thể bảo vệ đầy đủ/mọi mặt cho di sản thế giới liên tỉnh. Đây là vấn đề mà các quốc gia trên thế giới đều đặc biệt quan tâm xây dựng để đưa ra khung pháp lý kịp thời xử lý những vấn đề phát sinh trong thực tiễn quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị các di sản thế giới thuộc lãnh thổ của các quốc gia.

Thứ hai, quy định cụ thể vai trò, trách nhiệm của bộ máy quản lý di sản thế giới tại các cơ quan liên quan ở Trung ương và các cấp chính quyền địa phương cùng phối hợp với cộng đồng trong việc bảo vệ di sản liên tỉnh. Trong đó, bên cạnh cơ quan trực tiếp quản lý được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất và nguồn kinh phí, cần có các ủy ban/hội đồng tư vấn về bảo tồn, tập trung đầy đủ thành viên của các bên liên quan nhằm phát huy được công sức, trí tuệ, sáng kiến của tất cả các thành viên trong các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản.

Thứ ba, xây dựng các kế hoạch quản lý phù hợp với sự tham gia của các Bộ ngành, cơ quan trung ương và các tỉnh, thành phố mà đối với Di sản Văn hóa thế giới Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc giao cho các tỉnh là cơ quan chủ trì xây dựng và chủ trì triển khai.

Trong đó nhận diện đầy đủ những nguy cơ ảnh hưởng tới di sản để đưa ra kế hoạch hành động cụ thể nhằm ngăn chặn, giảm thiểu những nguy cơ đó; đưa ra các kế hoạch quản lý chi tiết để ứng phó với những nguy cơ về rủi ro, thiên tai có thể xảy ra và kế hoạch quản lý du khách, đặc biệt là những di sản có số lượng khách tham quan hằng năm ở mức cao, để có phương án hạn chế hoặc kéo giãn khách du lịch không tập trung đông, bảo đảm an ninh, an toàn và tránh gây tổn hại cho di sản.

Thứ tư, gắn kết các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di sản thế giới trong mối liên kết chặt chẽ với di sản văn hóa vật thể, di sản văn hóa phi vật thể khác trong khu vực.

"Các hoạt động này luôn hướng tới việc đáp ứng các mục tiêu phát triển bền vững của UNESCO và cần phải được áp dụng một cách có hệ thống, với sự tham gia của nhiều chủ thể quản lý có liên quan; không chỉ dừng lại ở kết nối di sản mà còn phát huy các di sản thế giới để phát triển các sản phẩm du lịch, để di sản bên cạnh đời sống lịch sử trầm tĩnh, khép mình vốn có cũng có được một đời sống đương đại sôi động và rộng hơn là nhắn nhủ chúng ta phải khơi dậy, phải phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc trong các hoạt động du lịch, lễ hội và sinh hoạt văn hóa trong cộng đồng, tạo sức lan tỏa, tạo động lực, truyền cảm hứng cho nhân dân, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững", Thủ tướng nhấn mạnh.

Thứ năm, đẩy mạnh hơn nữa việc quảng bá hình ảnh di sản. Mỗi người dân sẽ là một "đại sứ văn hóa" trong việc tiếp tục lan tỏa giá trị, tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đặc sắc của Quần thể di tích và danh thắng đặc biệt quan trọng này đến với bạn bè quốc tế, thông qua các sự kiện văn hóa, nhất là trên các nền tảng số. Thủ tướng nhấn mạnh tính nhân dân, nhân dân vừa là trung tâm, vừa là chủ thể, vừa tham gia xây dựng vừa thụ hưởng giá trị từ phát triển nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, quốc tế hóa bản sắc văn hóa dân tộc và dân tộc hóa tinh hoa văn hóa thế giới thế giới.

Thủ tướng nêu rõ, chúng ta hôm nay cần nỗ lực hơn nữa, tiếp tục thực hiện đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đề ra để văn hóa trở thành "sức mạnh mềm", "sức mạnh nội sinh" của quốc gia; để nền văn hóa Việt Nam rạng danh muôn đời; để đất nước vững bước tiến vào kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, văn minh, phồn vinh, thịnh vượng của dân tộc như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nêu.