Trong mấy ngày vừa qua, dư luận xôn xao, phẫn nộ với một clip trích đoạn cải lương Tô Ánh Nguyệt do diễn viên hài Trấn Thành, Anh Đức và nghệ sĩ Ngọc Giàu thủ diễn. Điều khiến dư luận phẫn nộ là vở cải lương kinh điển của soạn giả Trần Hữu Trang này đã bị Trấn Thành biến dạng tan nát bằng những lời thoại và hành động thô tục với sự tiếp tay của NSND Ngọc Giàu.

Nghệ sĩ, khán giả phẫn nộ

Cuối trích đoạn Tô Ánh Nguyệt, Trấn Thành đã thòng một câu: “Tui không phải là bà Tô Ánh Nguyệt, mà là con Nguyệt bán cocktail tô” để biện minh cho sự bôi bẩn vở diễn, bôi bẩn nhân vật Tô Ánh Nguyệt. Tuy nhiên, tất cả những ai xem clip trích đoạn này đều không chấp nhận được lý do đó. Khi dư luận phản ứng, gọi điện thoại cho Trấn Thành thì quản lý của anh bảo rằng Trấn Thành sẽ không trả lời vấn đề này. Còn nghệ sĩ Ngọc Giàu giãi bày rằng lâu nay bà thấy pha hài vào cải lương cũng không có ai nói gì. Trong trích đoạn này, bà không cải biên nhiều mà chỉ nói mấy câu theo Trấn Thành. Bà sẽ rút kinh nghiệm ở những lần sau.

Đạo diễn Trần Ngọc Giàu nói: “Với tư cách giám đốc Nhà hát Trần Hữu Trang, tôi cực sốc khi xem trích đoạn này. Không chỉ tôi mà các nghệ sĩ nhà hát, các anh chị em nghệ sĩ bên ngoài cũng đều sốc và không thể chấp nhận được. Rõ ràng những lý do đưa ra chỉ là ngụy biện. Họ đã sử dụng nguyên trích đoạn của soạn giả Trần Hữu Trang với tên các nhân vật, những lời hát nguyên bản và sửa đổi trên nguyên bản, những tình huống gốc của kịch bản thì không thể nói là không phải Tô Ánh Nguyệt”.

Nghệ sĩ Kim Tử Long chia sẻ: “Tôi thấy phản cảm với trích đoạn vì phá vỡ một kịch bản cải lương kinh điển. Tôi lo là các khán giả Việt trẻ tuổi ở nước ngoài sẽ không hiểu đúng về cải lương khi xem Tô Ánh Nguyệt như thế này. Bởi họ có biết nhiều về cải lương đâu, có thể họ chỉ thấy gây cười là đủ”.

Là một người rất yêu cải lương, ông bầu Huỳnh Anh Tuấn của Kịch IDECAF cũng bức xúc về vụ việc: “Đây là một việc làm vô cùng phản giáo dục. Một tác phẩm nghệ thuật trước hết là phải đẹp, đẹp từ ngôn từ đến sân khấu, phục trang, diễn xuất. Từ đó mang lại giá trị giáo dục, định hướng thẩm mỹ cho giới trẻ. Trích đoạn Tô Ánh Nguyệt này quá dung tục, bậy bạ về mặt thẩm mỹ và ngôn từ. Nó cũng làm sai lệch bản sắc dân tộc có ở loại hình nghệ thuật cải lương, làm khán giả trẻ hiểu sai nghệ thuật cải lương, tiếp nhận sai các giá trị ở cải lương kinh điển”.

Nhét cải lương vô hài - biết rồi, khổ lắm nói mãi

Khi giãi bày cùng báo chí, nghệ sĩ Ngọc Giàu đã nói: “Trong các chương trình hài ngay tại Việt Nam, nhiều em trẻ lấy cải lương ra diễn lại, pha hài vô tùm lum, có ai nói gì đâu”. Câu nói này chỉ đúng một nửa ở chuyện cải lương bị các nghệ sĩ nhét hài vào hay hài đem cải lương nhét vào là chuyện xảy ra từ rất lâu ở các sàn diễn trong và ngoài nước.

Chỉ một trích đoạn Lương Sơn Bá, Chúc Anh Đài thôi mà có đến cả chục kiểu biến tấu hài từ cặp đôi Tấn Beo - Tấn Bo, Vân Sơn - Kiều Oanh - Bảo Chung - Lê Huỳnh, đến Hoài Linh - Chí Tài, Cẩm Ly - Đan Trường. Trích đoạn Phụng Nghi Đình kinh điển cũng được nhiều nghệ sĩ hài, ca sĩ đem ra thêm mắm dặm muối, cải biên tùm lum như trong liveshow Duyên lắm người ơi của nghệ sĩ Ngọc giàu hay trong liveshow ca nhạc của Cẩm Ly. Không chỉ Trấn Thành cải biên Tô Ánh Nguyệt mà các nghệ sĩ Vân Sơn, Hoài Linh, Duy Phương, Mai Sơn… cũng xuất hiện trong những tiểu phẩm cải biên Tô Ánh Nguyệt khác. Hoặc khán giả có thể thấy các nghệ sĩ Bảo Quốc, Lệ Thủy, Thành Lộc, Ngọc Giàu, Bạch Long… trong các trích đoạn cải lương cải biên Bảy con yêu nhền nhện, Đát Kỷ - Trụ Vương. Ngay cả vở cải lương sướt mướt như Người đẹp trong tranh cũng được nghệ sĩ Kiều Oanh hài hóa ở hải ngoại… Gần như tất cả chương trình hài trên tivi và các chương trình truyền hình thực tế gần đây đều vay mượn cải lương để làm hài như Danh hài đất Việt, Hội quán tiếu lâm, Cặp đôi hoàn hảo, Cười xuyên Việt…

Không chỉ lấy nguyên một trích đoạn, sửa đổi lời thoại nhân vật ít hay nhiều, nhiều vai diễn, hình mẫu nhân vật của các nghệ sĩ cải lương nổi tiếng cũng được các diễn viên hài vay mượn hài hóa như: Cảnh ngồi quay tơ của tiểu thư Quỳnh Nga, cảnh công chúa Bích Vân đối đáp với Quỳnh Nga về việc mua bán chồng trong Bên cầu dệt lụa. Cảnh nàng Kiều Nguyệt Nga oằn mình chống chọi với bão táp trên chiếc thuyền chòng chành trên đường đi cống sứ của vở Kiều Nguyệt Nga. Cảnh hỏi giáo gươm hay cảnh dâng long bào trong Thái hậu Dương Vân Nga. Cảnh bị xử thắt lụa chết trong Xử án Phi Giao…

Việc cải biên, biến tấu, nhét thêm hay sửa đổi lời thoại, tính cách nhân vật hài hóa cải lương hay cải lương hóa hài… trước nay đều có những lời khen chê ồn ào trong dư luận. Nhưng đến Tô Ánh Nguyệt - Trấn Thành thì đúng là... không chịu nổi! Khen hay chê, chấp nhận hay không là tùy vào sự duyên dáng hay thô tục của lời thoại bị sửa và sự diễn xuất của nghệ sĩ. Nếu không biết tự tiết chế mình, nghệ sĩ sẽ rất dễ gặp phải sự phản ứng của khán giả và dư luận. Như ở trường hợp Tô Ánh Nguyệt của Trấn Thành, đó là sự buông thả bản thân, sự thô tục quá sức chịu đựng của bất kỳ ai.

>>> Clip giới thiệu Liveshow Trấn Thành với chủ đề “Bình tĩnh sống”: