Tổng thống Vladimir Putin tuyên bố hôm trong cuộc họp với Hội đồng An ninh Nga vừa qua rằng nước Nga sẵn sàng tiếp tục tuân thủ Hiệp ước Cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (New START - Hiệp ước START mới) thêm 1 năm sau khi văn kiện này hết hạn vào ngày 5.2.2026.
Ông Putin nhấn mạnh rằng việc để hiệp ước cuối cùng giữa Nga và Mỹ về hạn chế vũ khí hạt nhân rơi vào quên lãng sẽ là “sai lầm và thiển cận”, đồng thời cảnh báo động thái này có thể tác động tiêu cực đến mục tiêu của Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT).
Tổng thống Vladimir Putin phát biểu tại cuộc họp Hội đồng an ninh Nga hôm 22/9.
Theo nhà lãnh đạo Nga, New START - được ký năm 2010 - từ lâu đã đóng vai trò là yếu tố ổn định trong quan hệ giữa hai quốc gia sở hữu kho vũ khí hạt nhân lớn nhất thế giới.
Dù Nga đã tuyên bố tạm ngừng tham gia hiệp ước từ năm 2023 để đáp trả viện trợ quân sự của Mỹ cho Ukraina, Mátxcơva vẫn duy trì giới hạn theo quy định.
“Để tránh kích hoạt một cuộc chạy đua vũ trang chiến lược và duy trì mức độ dự đoán, kiềm chế chấp nhận được, Nga sẵn sàng tiếp tục tuân thủ các giới hạn trung tâm của New START thêm 1 năm sau tháng 2.2026” - ông Putin khẳng định.
Tuy nhiên, ông nhấn mạnh đây là bước đi mang tính tự nguyện và chỉ được duy trì nếu Washington “không thực hiện các động thái phá vỡ thế cân bằng răn đe chiến lược”.
Nga cũng sẽ giám sát chặt chẽ kế hoạch mở rộng hệ thống phòng thủ tên lửa cũng như các động thái khác của Mỹ, và “sẽ có phản ứng tương xứng” nếu phát hiện sự mất cân bằng.
Vũ khí hạt nhân được Mỹ tái triển khai đến Vương quốc Anh trong tháng 7/2025.
Theo ông Daryl Kimball, Giám đốc điều hành Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí (ACA), nhận định đề xuất của Nga là một “bước đi tích cực” có thể giúp hai nước tránh một cuộc chạy đua vũ khí tốn kém và tạo thêm thời gian đàm phán về một hiệp ước mới, toàn diện hơn.
Ông kêu gọi Tổng thống Donald Trump nhanh chóng đồng thuận với đề xuất của ông Putin và cùng mở lại bàn đàm phán, không chỉ về giới hạn hạt nhân chiến lược mà còn mở rộng sang vũ khí hạt nhân tầm trung, phi chiến lược, phòng thủ tên lửa và các hệ thống tấn công tầm xa thông thường.
Hiệp ước New START được ký kết năm 2010, giới hạn số đầu đạn hạt nhân chiến lược triển khai của mỗi bên ở mức 1.550. Hiệp ước vốn hết hạn năm 2021 nhưng được gia hạn thêm 5 năm đến 2026. Đây là văn kiện cuối cùng còn lại trong chuỗi hiệp ước kiểm soát vũ khí hạt nhân song phương từng đóng vai trò nền tảng ổn định quan hệ Nga - Mỹ suốt nhiều thập kỷ.
Với động thái mới, Nga đã phát đi tín hiệu muốn giữ “chiếc phanh cuối” cho kho hạt nhân toàn cầu, song bóng vẫn nằm trong chân Mỹ: Washington có chấp nhận cơ hội này để hạ nhiệt căng thẳng, hay để hiệp ước lịch sử chính thức khép lại?
