Đồng Nai: “Lá phổi xanh” của TP Biên Hòa ngày càng thủng lớn?

Rừng phòng hộ ngày càng thu hẹp

Khu rừng ở Trung tâm Lâm nghiệp Biên Hòa nằm cách nội ô TP.Biên Hòa chừng 10km về hướng Bắc. Đây là khu rừng trồng rộng hơn 250 hécta hình thành cách nay hơn 30 năm. Cánh rừng này nằm giáp ranh với các phường, xã: Tân Biên, Tân Hòa, Trảng Dài, Long Bình (TP.Biên Hòa), Hố Nai 3 (huyện Trảng Bom). Sau năm 1975, khu vực này hầu hết là đất trống đồi núi trọc. Năm 1982, UBND tỉnh chủ trương phủ xanh đất trống đồi núi trọc nên đã thành lập Trạm trồng rừng Biên Hòa, sau này đổi thành Lâm trường Biên Hòa với chức năng trồng và kinh doanh gỗ, chủ yếu là cây tràm bông vàng. Từ đây Trung tâm Lâm nghiệp Biên Hòa được hình thành với chức năng, nhiệm vụ từng bước thay thế dần các khu rừng tràm bằng các loại cây gỗ quý. Qua hàng chục năm trồng và chăm sóc, đến nay rừng Biên Hòa rất phong phú về các loại cây với hướng phát triển mô phỏng của rừng tự nhiên nhiều tầng tán với trên 200 loài cây khác nhau cùng 1 vườn sưu tập hơn 300 loài cây đại diện cho các miền của đất nước...

Là rừng phòng hộ môi trường cảnh quan cũng là "lá phổi" đặc biệt quan trọng của một trong những thành phố năng động như Biên Hoà và khu vực sản xuất công nghiệp xung quanh.

Tuy nhiên, trong quá trình quản lý và sử dụng, đơn vị quản lý trước đó là Lâm trường Biên Hoà và đơn vị quản lý hiện tại là Trung tâm Lâm nghiệp Biên Hòa đã để phát sinh 142 hộ dân sinh sống rải rác trong rừng trước khi được phê duyệt thực hiện năm 2005 và tăng lên 247 hộ vào năm 2019 do các hộ tự ý chia tách cho con, cháu và lấn chiếm...

Đứng từ một góc có phần cao hơn có thể thấy rất nhiều mái nhà như một khu dân cư "lọt thỏm" trong rừng cây.

Có đến 142 hộ dân được hình thành trong khi đây đang là khu rừng sản xuất trước năm 2005.

Từ khi được quy hoạch thành rừng phòng hộ môi trường cảnh quan, 142 hộ dân sinh sống rải rác trong rừng sẽ được bố trí tái định cư.

Đến năm 2022, theo ghi nhận thực tế chỉ riêng địa phận 2 phường Tân Biên và phường Trảng Dài (TP Biên Hoà) các hộ dân sinh sống và sản xuất trong khu vực quy hoạch rừng phòng hộ không dưới 250 hộ và đang có chiều hướng tăng lên khiến “lá phổi xanh” của TP biên Hoà vốn đã bị “đục rỗng” nay “lỗ thủng” ấy lại càng phình to.

Tuy nhiên, sau khi được quy hoạch thành rừng phòng hộ môi trường cảnh quan thì số lượng các hộ dân sinh sống, sản xuất trong rừng lại ngày một tăng?

UBND tỉnh Đồng Nai, UBND TP Biên Hoà hiện rất quan tâm và nhiều lần có ý kiến phải đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án cảnh quan rừng để góp phần bảo vệ môi trường và phát triển du lịch sinh thái rừng. Được biết, những hộ phát sinh ngoài 142 hộ ban đầu đang gây khó khăn trong việc bố trí tái định cư vì không đủ điều kiện nhận tái định cư. Cuộc sống của người dân cũng không đảm bảo vì hạ tầng yếu kém và bị coi là dân sống “lụi” khi đất “không sổ” (đất không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất), chung sống với tình trạng môi trường có nguy cơ ô nhiễm nghiêm trọng.

Lối vào rừng cũng chính là đường giao thông chính của các hộ dân sinh sống trong rừng dường như không có sự quản lí, kiểm soát chặt chẽ nên việc rừng ngày càng phát sinh các công trình xây dựng, rừng cứ ngày một bị "đục rỗng".

Những lối mòn trong rừng cứ ngày một mở rộng bằng việc tự phát rải đá để đáp ứng nhu cầu đi lại và cuộc sống ngày càng nâng cao của dân số đang đông dần lên trong rừng, ngoài ra còn phục vụ việc sản xuất, di chuyển bằng ô tô trọng tải lớn, chính từ những hiện tượng này đã khiến phần xanh của rừng ngày càng bị thu hẹp.

Rác thải, hoạt động sản xuất, gia công “đè nặng” môi trường rừng

Hiện tại, trong khu vực rừng phòng hộ môi trường và cảnh quan Trung tâm lâm nghiệp Biên Hoà đang bị ô nhiễm môi trường nghiêm trọng từ hoạt động sản xuất và rác thải sinh hoạt của các hộ dân sinh sống trong rừng, bãi tập kết rác thải các loại tự phát gây ô nhiễm môi trường rừng.

Không khó để bắt gặp những điểm tập kết rác thải trong rừng, nơi không có người dân sinh sống.

Với đủ loại rác thải sinh hoạt, xác chết động vật bốc mùi hôi thố, gây ô nhiễm môi trường rừng.

Trên địa phận phường Tân Biên có xưởng gia công tái chế thùng phuy sắt tại tờ bản đồ số 2 thửa số 3, xưởng gia công sắt Minh Tú tại tờ bản đồ số 1 thửa số 5… 

Xưởng gia công tái chế thùng phuy sắt tại tờ bản đồ số 2 thửa số 3 phường Tân khá tạm bợ từ con đường dẫn vào xưởng đến khu vực tập kết, sản xuất.

Theo người dân, xưởng gia công sắt Minh Tú tại tờ bản đồ số 1 thửa số 5 phường Tân Biên mới hoạt động vài năm gần đây trên khu đất trồng cây rừng.

Tại phường Trảng Dài nổi lên các trường hợp: xưởng gia công cơ khí và lắp ráp nhà xưởng công ty TNHH Kim Phú Long tại tờ bản đồ số 54 thửa số 123, bãi tập kết nilong bẩn tại tờ bản đồ số 54 thửa số 42 (diện tích 2914m²), xưởng sản xuất cấu kiện bê tông xi măng như chậu, chum, vại… tại tờ địa chính số 54, thửa số 11…

Xưởng gia công cơ khí và lắp ráp nhà xưởng công ty TNHH Kim Phú Long tại tờ bản đồ số 54 thửa số 123 phường Trảng Dài.

Bãi tập kết nilong bẩn tại tờ bản đồ số 54 thửa số 42 phường Trảng Dài được bao quanh bởi rừng phòng hộ .

Xưởng sản xuất cấu kiện bê tông xi măng như chậu, chum, vại… tại tờ địa chính số 54, thửa số 11 phường Trảng Dài nằm trong lòng của rừng phòng hộ.

Vì là sản xuất cấu kiện bê tông, xi măng nên xưởng này đã thải ra môi trường rừng rác thải cứng và bụi xi măng.

Rác thải thải sinh hoạt, rác nhựa, vải, xác chết động vật… bốc mùi hôi thối ở rải rác trong rừng và dưới suối Săn Máu. Hơn nữa, nhiều đoạn đường tự phát trong rừng được đổ đá dăm, đá hộc để rải nền đường…

Suối Săn Máu là nơi người dân vứt rác sinh hoạt, thi thoảng còn có cả xác động vật chết.

Rác ở suối Săn Máu theo dòng nước di chuyển đến nhiều đoạn.

Phần lớn các tuyến đường trong rừng đều chỉ là đường đất được rải đá dăm, đá hộc và nước thải sinh hoạt của người dân, nước mưa cũng phần lớn thải trực tiếp ra các mương rãnh được đào đơn giản trong khu rừng.

Từng phần diện tích rừng bị đổ đá đất Lan rộng hình thành những mặt bằng không "xanh" sử dụng làm nhiều mục đích khác nhau.

Nước thải sinh hoạt của các hộ dân được thải trực tiếp ra môi trường rừng vào các mương được đào đơn giản.

Không chỉ "lá phổi xanh" của thành phố bị thu hẹp, ảnh hưởng đến môi trường không khí của xã hội mà chính những người dân "sống lụi" trong rừng cũng không có hạ tầng đảm bảo cho cuộc sống.

Trải qua thời gian, người dân đã tự tạo ra hạ tầng phục vụ đời sống như mương thoát nước này, nhưng những đường mương cứ dài ra, những con đường cứ rộng thêm lấn sâu vào khoảng xanh vốn đã ít ỏi của rừng.

Câu chuyện thực hiện dự án đang gặp khó và “lá phổi xanh” của TP Biên Hoà bị “xuyên thủng” không đơn thuần chỉ là công tác quản lý lấn chiếm rừng, xây dựng trái phép và các vấn đề dân cư của người dân sống trong rừng… mà chính vì “lỗ thủng” này đang khiến TP Biên Hoà, các vùng lân cận đã và đang đối mặt với nguy cơ tăng cao của tình trạng biến đổi khí hậu, hiệu ứng nhà kính, ô nhiễm môi trường và giảm chất lượng không khí… Đơn vị quản lý rừng là Trung tâm Lâm nghiệp Biên Hoà và cơ quan quản lý địa phương UBND phường Tân Biên, phường Trảng Dài, UBND phường Tân Hoà (TP Biên Hoà), UBND xã Hố Nai 3 (huyện Trảng Bom) có trách nhiệm như thế nào? Câu hỏi xin đợi cơ quan quản lý Nhà nước trả lời.