Kế hoạch mua tiêm kích F-35 của Thụy Sĩ có thể sẽ vấp phải một cuộc trưng cầu dân ý. Trong khi thỏa thuận trị giá 6,5 tỷ USD được đề xuất, vẫn chưa được quốc hội Thụy Sĩ thông qua.
Tuy nhiên một tổ chức phi chính phủ có tên là GSoA, đã bắt đầu thu thập chữ ký; họ gọi việc mua F-35A của chính phủ Thụy Sĩ là sự lựa chọn tốn kém, không cần thiết và phải phụ thuộc nhiều vào Mỹ.
Đầu năm nay, Hội đồng Liên bang Thụy Sĩ đã đề xuất rằng “Quốc hội phê chuẩn việc mua sắm 36 máy bay chiến đấu F-35A từ nhà sản xuất Lockheed Martin của Mỹ và 5 hệ thống tên lửa phòng không Patriot, từ nhà sản xuất Raytheon của Mỹ”.
Hội đồng Liên bang Thụy Sĩ trong một tuyên bố đưa ra tại cuộc họp vào ngày 30/6 cho biết: “Hội đồng Liên bang tự tin rằng, máy bay chiến đấu F-35A là loại máy bay chiến đấu phù hợp nhất, để bảo vệ người dân Thụy Sĩ khỏi các mối đe dọa trên không trong tương lai”.
Theo Hội đồng Liên bang Thụy Sĩ, một đánh giá tư vấn đã tiết lộ rằng, “hai hệ thống này, sẽ mang lại lợi ích tổng thể cao nhất trong bảo đảm quốc phòng trong nhiều năm tới, với chi phí tổng thể thấp nhất”.
Thụy Sĩ đang tìm cách mua máy bay tàng hình F-35A vì các phương tiện hiện tại của Không quân Thụy Sĩ sẽ hết thời hạn phục vụ vào năm 2030. Hội đồng Liên bang đã tìm cách thay thế đội máy bay chiến đấu hiện tại và mua sắm một hệ thống phòng không tầm xa hiện đại hơn.
Hội đồng cho biết họ đã quyết định dựa trên đánh giá kỹ thuật toàn diện đối với bốn ứng cử viên máy bay chiến đấu mới gồm, Eurofighter của Airbus (châu Âu); F/A-18E/F Super Hornet của Boeing; F-35A của Lockheed Martin, (Mỹ); Rafale của Dassault (Pháp).
Các ý kiến tư vấn cho Hội đồng cho rằng, trong số chiến đấu cơ trên, duy nhất chỉ F-35A là máy bay duy nhất được thiết kế với khả năng tàng hình, không để radar phát hiện; nên có khả năng sống sót cao. Nếu được trang bị, là một lợi thế lớn cho Không quân Thụy Sĩ.
Tổ chức phi chính phủ, Nhóm vì một Thụy Sĩ không có quân đội (GSoA), đã phản đối động thái này và cho rằng, “F-35 là một món đồ chơi xa xỉ, đắt đỏ và không cần thiết, đối với một quân đội trung lập như Thụy Sĩ”.
Hội đồng Liên bang cho biết, F-35A có chi phí hoạt động thấp nhất trong số các ứng viên được đánh giá. Tổng chi phí của F-35A (tức cả chi phí mua sắm cộng với sử dụng) lên tới khoảng 15,5 tỷ CHF (khoảng 14,1 tỷ euro) trong vòng 30 năm. Con số này thấp hơn khoảng 2 tỷ CHF so với loại chiến đấu cơ có giá thấp thứ hai.
Trong chiến dịch của mình, GSoA đưa ra một số lập luận cụ thể đó là, Thụy Sĩ có cuộc chiến tranh cuối cùng với nước ngoài cách đây đã 200 năm và không có kẻ thù rõ ràng; do vậy không cần máy bay chiến đấu tối tân và đắt tiền. Trong khi đó lãnh thổ Thụy Sĩ quá nhỏ, khi chiến đấu cơ với tốc độ siêu thanh bay qua chưa quá 10 phút.
Tổ chức phi chính phủ GSoA cũng đưa ra dẫn chứng về F-35, hiện “có gần một tá lỗi nghiêm trọng, đến mức có thể dẫn đến việc rơi máy bay hoặc đe dọa tính mạng của phi công”.
GSoA cáo buộc rằng, “nếu số máy bay chiến đấu F-35A của Thụy Sĩ đi vào hoạt động, thì sẽ phải chịu sự giám sát của Mỹ. Cơ quan mật vụ Mỹ sẽ luôn ở trong buồng lái F-35”, và có nguy cơ “những máy bay chiến đấu này sẽ được sử dụng thu thập tin tức tình báo cho Mỹ nhiều hơn là bảo vệ không phận Thụy Sĩ, trái với truyền thống trung lập của nước này”.
Tuần trước, tổ chức phi chính phủ GSoA đã bắt đầu thu thập chữ ký cho cuộc trưng cầu dân ý, về việc mua máy bay chiến đấu tàng hình F-35A. Nhóm GSoA được sự ủng hộ của Đảng Xanh và sẽ cần thu thập 100.000 chữ ký trong 18 tháng tới, để đưa vấn đề này ra một cuộc bỏ phiếu quốc gia. Tính đến ngày 31/8, nhóm đã thu được 4.123 phiếu bầu về sáng kiến “Dừng mua F-35”.
Đây không phải là lần đầu tiên Thụy Sĩ chứng kiến sự phản đối đề xuất dừng mua máy bay chiến đấu của nước ngoài. Một thập kỷ trước, chiến đấu cơ hạng nhẹ Gripen, do công ty Thụy Điển Saab sản xuất, chuẩn bị thay thế F-18 của Không quân Thụy Sĩ cũng đã phải chịu cảnh tương tự.
Thụy Sĩ đã từng 3 lần tổ chức trưng cầu dân ý về các thỏa thuận mua máy bay chiến đấu. Năm 2014, người dân nước này từng bỏ phiếu hủy bỏ thỏa thuận mua 22 máy bay chiến đấu Gripen do Saab của Thụy Điển sản xuất.
Năm ngoái, các cử tri Thụy Sĩ đã thông qua kế hoạch của chính phủ, khi chi 6,5 tỷ USD cho một hợp đồng mua máy bay chiến đấu mới. Giờ đây, Hội đồng Liên bang (tức chính phủ), cơ quan hành pháp của Thụy Sĩ, đã chọn được loại chiến đấu cơ cần mua. Giai đoạn cuối cùng để Quân đội nước này có thể sở hữu F-35A là được Quốc hội phê duyệt. Nguồn ảnh: Pinterest.
