Đức quốc xã bất ngờ tấn công xâm lược Liên Xô vào tháng 6/1941. Ngay sau đó, quân và dân liên Xô tiến hành công cuộc bảo vệ đất nước, đánh đuổi quân xâm lược.
Hàng nghìn nam giới ở Liên Xô hưởng ứng lời kêu gọi nhập ngũ, dồn toàn lực trong cuộc chiến chống phát xít Đức. Trong số này, gần 1 triệu người Đức sống ở xứ sở bạch dương cũng đăng ký gia nhập quân đội Liên Xô để cống hiến sức mình trong cuộc đối đầu quân xâm lược.
Theo đó, những binh sĩ người Đức chiến đấu cho nhiều đơn vị của Liên Xô khi trùm phát xít Hitler triển khai cuộc tấn công quy mô lớn nhằm chiếm đóng xứ sở bạch dương.
Không chỉ chiến đấu, hàng chục nghìn người Đức, chủ yếu là phụ nữ và người lớn tuổi ở lại hậu phương tham gia vào các công việc sản xuất lương thực, làm việc trong các nhà máy... Họ hy vọng việc làm của họ sẽ góp phần giúp quân và dân Liên Xô nhanh chóng đánh bật quân phát xít Đức ra khỏi lãnh thổ.
Ngoài ra, trong nhiều cuộc chiến với Liên Xô, một số binh sĩ Wehrmacht của Đức quốc xã đầu hàng, cung cấp nhiều thông tin quân sự quan trọng hoặc xin gia nhập lực lượng chiến đấu cho chính quyền Moscow.
Hạ sĩ Fritz Paul Schmenkel là một trường hợp nổi tiếng về việc lính Đức đầu hàng, quay sang chiến đấu cho Liên Xô. Khi Thế chiến 2 nổ ra, ông nhận được giấy nhập ngũ và gia nhập lực lượng Wehrmacht trước khi theo đơn vị tấn công xâm lược Liên Xô. Đến tháng 10/1941, Schmenkel đào ngũ và quay sang đầu hàng Liên Xô vì không muốn chiến đấu cho Hitler cũng như chính quyền Đức quốc xã.
Ban đầu, giới chức Liên Xô không hoàn toàn tin tưởng Schmenkel khi ông xin gia nhập và chiến đấu cho lực lượng Hồng quân. Vì vậy, ông chỉ được phát ống nhòm mà không có vũ khí nào có thể tiêu diệt lính Đức quốc xã.
Thậm chí, binh sĩ cùng đơn vị với Schmenkel còn nhận được lệnh từ cấp trên rằng có thể bắn chết người lính Đức bất cứ lúc nào nếu như phát hiện có hành động phản bội.
Phải đến khi đơn vị của Schmenkel bị quân Đức quốc xã bao vây thì ông mới có cơ hội thể hiện sự trung thành với Liên Xô. Ông tìm được một khẩu súng và tiêu diệt được nhiều lính phát xít Đức. Nhờ vậy, đơn vị của ông giành được thắng lợi lớn. Đồng đội cũng tin tưởng ông Schmenkel hơn.
Kể từ đó, ông Schmenkel tác chiến cùng đồng đội và lập được nhiều chiến công. Đến tháng 2/1943, ông bị quân Đức bắt và xử tử. Đến năm 1964, Liên Xô trao thưởng Huân chương Lenin và Anh hùng Liên Xô vì những cống hiến to lớn của ông cho xứ sở bạch dương trong Thế chiến 2.
