Thế giới đang đổ dồn sự chú ý cho cuộc gặp thượng đỉnh Nga – Mỹ - nơi mà Ukraine và các nước đồng minh của Mỹ tại châu Âu và trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương NATO lo ngại sẽ bị gạt sang một bên trong một thỏa thuận hòa bình tiềm năng. Một sức ép ngoại giao “khổng lồ” hiện được các bên tạo ra cho cuộc gặp thượng đỉnh.
Hôm nay (11/8), Ngoại trưởng các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) tổ chức cuộc họp khẩn để thảo luận về các bước đi cần thiết của Khối trong bối cảnh cuộc gặp thượng đỉnh Nga – Mỹ sắp diễn ra. Theo người đứng đầu chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu Kaja Kallas, bất kỳ thỏa thuận nào giữa Nga và Mỹ nhằm chấm dứt xung đột ở Ukraine phải hướng tới một nền hòa bình bền vững và công bằng; phải có sự tham gia của Ukraine và EU, vì đây là vấn đề an ninh của họ.
Trong một tuyên bố chung trước đó, Lãnh đạo các nước Pháp, Italy, Đức, Ba Lan, Anh, Phần Lan và Ủy ban châu Âu cũng đã kêu gọi bảo vệ lợi ích của Ukraine và châu Âu. Dù hoan nghênh các nỗ lực đàm phán với Nga của phía Mỹ, song các nước vẫn nhấn mạnh cần gây sức ép lên Nga và cung cấp đảm bảo an ninh cho Kiev.
Thủ tướng Đức Friedrich Merz nhấn mạnh, mọi quyết định song phương của Mỹ và Nga về vấn đề lãnh thổ Ukraine là điều không thể chấp nhận:
“Hôm nay tôi sẽ có một cuộc điện đàm khác với Tổng thống Mỹ Donald Trump. Chúng tôi đang tích cực chuẩn bị cho cuộc gặp thượng đỉnh Nga – Mỹ ở phiên bản châu Âu cùng với chính phủ Mỹ. Chúng tôi hy vọng chính phủ Ukraine, Tổng thống Zelensky, sẽ tham gia vào cuộc gặp này. Trong mọi trường hợp, chúng tôi không thể chấp nhận việc các vấn đề lãnh thổ Ukraine được Nga và Mỹ thảo luận hoặc thậm chí quyết định “trên đầu” người châu Âu và người Ukraine. Đó là lý do tại sao có sự phối hợp chặt chẽ này. Điều đó sẽ tiếp tục trong những ngày tới”.
Tổng Thư ký NATO Mark Rutte nhận định, cuộc gặp thượng đỉnh Nga – Mỹ là rất quan trọng, đồng thời là “phép thử” để đánh giá thiện chí thực sự của Nga. Ông Mark Rutte khẳng định NATO sẽ tiếp tục hỗ trợ Ukraine về quân sự và tài chính, bất kể kết quả của hội nghị ra sao.
Trước sức ép từ các đồng minh châu Âu và NATO, giới chức Mỹ đã đưa ra nhiều tuyên bố trấn an, khẳng định Ukraine sẽ không bị gạt ra ngoài bàn đàm phán. Theo Đại sứ Mỹ tại Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Matthew Whitaker, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky có thể tham dự hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Nga trong tuần này tại bang Alaska.
Phó Tổng thống Mỹ J.D Vance cũng cho biết, một cuộc gặp 3 bên đang được sắp xếp, song thừa nhận một cuộc gặp song phương vẫn đang là một ưu tiên, theo yêu cầu của Nga: “Chúng tôi đang ở giai đoạn mà chúng tôi đang cố gắng tìm ra lịch trình và những thứ tương tự, về thời điểm ba nhà lãnh đạo này có thể ngồi lại và thảo luận về việc chấm dứt cuộc xung đột này. Chúng tôi sẽ cố gắng tìm ra một giải pháp đàm phán mà cả Ukraine và Nga đều có thể chấp nhận, nơi họ có thể sống trong hòa bình tương đối, nơi chiến tranh chấm dứt. Tuy nhiên, giải pháp cũng sẽ không làm ai thực sự hài lòng, cả Nga và Ukraine”.
Hiện Nga cũng đang gấp rút để chuẩn bị cho cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Putin và người đồng cấp Mỹ Donald Trump. Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev hôm 10/8 cáo buộc châu Âu đang cố gắng cản trở những nỗ lực của Mỹ nhằm giải quyết cuộc xung đột.
Trong khi đó, Tổng thống Ukraine Zelensky bày tỏ: “Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thông báo về việc chuẩn bị cho cuộc gặp với Tổng thống Nga Putin tại Alaska. Cuộc gặp diễn ra rất xa cuộc xung đột trên đất nước chúng tôi. Cuộc xung đột này sẽ không thể kết thúc nếu không có chúng tôi, không có Ukraine”.
