COVID-19 chủ yếu lây nhiễm ở người qua đường tiếp xúc trực tiếp, gián tiếp (qua các vật dụng hoặc bề mặt bị nhiễm mầm bệnh), hoặc tiếp xúc gần với người nhiễm bệnh qua dịch tiết từ miệng và mũi. Dịch tiết này bao gồm nước bọt, dịch tiết hô hấp hoặc các giọt bắn.
Tuy nhiên, diễn biến dịch ngày một phức tạp, các biến thể mới của virus SARS-CoV-2, như biến thể Anh và biến thể Ấn Độ được các chuyên gia y tế khẳng định là có khả năng lây truyền qua không khí.
Điều này khiến nhiều người hoang mang, đặt ra nghi vấn, nếu SARS-CoV-2 lây qua đường không khí, vậy có nên mở cửa thông gió nữa hay không, hay phải đóng kín?
Trả lời về thắc mắc này, GS.TS Nguyễn Viết Nhung, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, cho biết điều này cần phải được hiểu đúng. Virus chỉ có thể lây lan trong không khí nhưng trong không gian kín. Trong không gian mở, nhờ ozone, hạt sương mù, gió, khả năng truyền nhiễm sẽ được giảm bớt.
Do đó, ông Nhung nhấn mạnh F0 không được ở trong không gian kín và dùng điều hòa trung tâm. Khuyến cáo của Bộ Y tế cũng chỉ rõ F0 cần ở những nơi thông thoáng, cửa sổ mở, chỉ dùng điều hòa riêng.
Người dân cần hiểu đúng về việc virus lây qua không khí cũng như cơ chế lây nhiễm, nên tăng cường thông khí khu vực nhà ở, nơi làm việc bằng cách mở các cửa ra vào và cửa sổ, hạn chế sử dụng điều hòa.
Đồng quan điểm, bác sĩ Trương Hữu Khanh, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP.HCM) giải thích virus gây bệnh Covid-19 không thể tồn tại trong không khí mà luôn nằm trong giọt bắn (dịch hầu họng, nước bọt của người mắc bệnh). Trong môi trường kín, điều hòa, virus lơ lửng trong không khí, dễ phát tán gây lây lan mạnh hơn. Ông nhấn mạnh nCoV lây nhiễm qua các đường sau:
- Mặt đối mặt dưới 2 m, một trong 2 người không mang khẩu trang đúng cách.
- Bàn tay bệnh nhân bị bám giọt bắn có chứa virus và đưa bàn tay lên vùng mũi miệng. Trước đây, người nhiễm cần nhiều giọt bắn bám vào tay đưa lên vùng mũi miệng mới lây. Hiện, ít giọt bắn cũng dẫn đến nhiễm.
- Bàn tay bệnh nhân bị bám giọt bắn có chứa virus và đưa bàn tay lên vùng mũi miệng. Trước đây, người nhiễm cần nhiều giọt bắn bám vào tay đưa lên vùng mũi miệng mới lây. Hiện, ít giọt bắn cũng dẫn đến nhiễm.
- Trong phòng nhiệt độ lạnh, kín nên không khí tù, không thông thoáng. Người nhiễm bệnh không mang khẩu trang đúng nói chuyện, thở, ho, hắt hơi đưa giọt bắn có chứa virus vào phòng. Người khác đi vào không mang khẩu trang, hít vào sẽ lây.
- Người thường dù có mang khẩu trang, virus bám vào bàn tay. Khi cầm nắm các vật dụng trong phòng, họ đưa lên mũi, miệng vẫn nhiễm bệnh. Trước đây, tải lượng virus lơ lửng ở mức độ cao mới lây, hiện ít vẫn có khả năng này.
Do bản chất của virus là nằm trong giọt bắn, việc F0 đeo khẩu trang sẽ giúp ngăn ngừa nguồn lây ra bên ngoài. Người dân đeo khẩu trang cũng là cách quan trọng để không nhiễm virus.
Bên cạnh đó, nhiều nghiên cứu trên thế giới cũng kết luận môi trường thông thoáng và nắng nóng từ ánh sáng mặt trời sẽ làm giảm mạnh khả năng hoạt động và giảm nguy cơ lan tràn lây nhiễm của hầu hết các chủng virus gây bệnh đường hô hấp.
Đặc tính chung cho các virus gây bệnh hô hấp thích sống ở nơi có nhiệt độ thấp và ẩm, thích hợp nhất là dưới 25 độ C như môi trường có máy điều hòa đang hoạt động.
Trong môi trường vừa có nắng, vừa ở nhiệt độ cao từ 30 độ C trở lên thì virus gây bệnh hô hấp chỉ có thể tồn tại thời gian ngắn và sẽ bị tiêu diệt, giúp giảm khả năng phát tán và sự lây nhiễm giảm đi nhiều lần.
Mở cửa giúp nhà thông thoáng, tạo nhiều dòng không khí đối lưu liên tục, từ đó giảm nhanh mật độ virus trong không khí, nhất là khi trong nhà bạn có người đang mắc các bệnh liên quan nhiễm virus hô hấp như cảm lạnh, cúm... dễ gây lan tràn virus trong không khí khi ho và hắt hơi.
Khi ánh nắng mặt trời tràn vào nhà bạn, không khí sẽ ấm nóng lên một cách tự nhiên, tạo ra một môi trường có nhiệt độ cao không thích hợp cho sự sinh trưởng của các chủng virus gây bệnh đường hô hấp.
