Mùa quả cọ chín bắt đầu từ giữa tháng 9 âm lịch kéo dài đến tháng giêng năm sau. Những cây cọ để trái chín già thơm ngon. Vì vậy, nhiều hộ dân có đồi cọ gần nhà sẽ để đến cuối vụ trái cọ ngon mới thu hoạch bán.
Người ăn quả cọ sành là người biết chọn cho mình những quả cọ tròn, cùi dầy có màu vàng như mật ong, khi nhấm nháp còn thấy dẻo, dính ở răng thì đó chính là loài cọ nếp quý. Quả cọ được chế biến thành nhiều món ăn lạ miệng.
Cọ om (cọ ỏm): Trái cọ dùng để om phải là cọ già thì mới ngon. Cọ càng già thì vị càng ngậy, càng béo và bùi. Cọ mang về đem xóc với những cật nữa sắc để cạo bỏ lớp vỏ bên ngoài. Sau đó đem cọ thả vào nồi nước sôi lăn tăn, để một lúc là cọ sẽ chín mềm.
Om cọ cũng là một nghệ thuật. Người ta không om cọ khi nước sôi sùng sục, vì như thế quả cọ sẽ vì nhiệt độ quá nóng mà teo đi, quắt lại, ăn cứng và chát. Cọ cũng không thể om quá lâu, khi mặt nước nổi những váng màu vàng, cọ từ màu xanh sậm chuyển sang màu vàng là được.
Cọ chín vớt ra, để nguội là ăn được. Cọ ỏm mềm, phía ngoài đen bóng, ở trong vàng ươm như mật ong, cùi dày và thơm. Khi cho vào miệng, mùi thơm lạ, hơi ngái, vị ngậy, bùi, ngọt hấp dẫn. Chấm thêm chút nước mắm hoặc muối vừng, cọ càng dậy lên vị thơm bùi.
Xôi cọ cũng làm từ cọ ỏm, nhưng sau khi cọ ỏm chín, dùng ngón tay tách nhẹ nhàng từng phần thịt vàng óng của cọ. Thịt cọ ấy đem trộn đều với gạo nếp hương, xóc chút muối rồi cho vào chõ xôi, đun nhỏ lửa, đồ chín.
Khi xôi chín, trộn thêm hành mỡ đã phi thơm vào khiến cho món xôi cọ càng hấp dẫn. Xôi cọ chấm với muối vừng, đưa nhẹ vào lưỡi cũng đủ thấy rất ngon.
Bánh dầy “xứ cọ”: Cọ nếp sau khi om sẽ trổ màu vàng đẹp mắt, ăn mềm và dẻo. Ở nhiều vùng, loại cọ nếp này có thể được dùng để làm bánh dầy. Cọ nếp sau khi om vàng rượi được bóc ra, đem giã dập sẽ là nguyên liệu độc đáo cho món bánh dầy.
Dưa cọ: Quả cọ ngoài làm ỏm thì còn có thể làm dưa. Khi đến mùa cọ các bà các chị còn chọn những quả cùi dày, béo rồi mang cạo sạch vỏ đem làm dưa. Dưa cọ có vị mặn của muối, vị ngậy béo bùi bùi của cọ, có thể ăn cùng với cơm hoặc ăn chơi đều rất ngon.
Cọ kho cá: Người ta có thể dùng cọ ỏm đem kho cá, nêm gia vị ăn cũng rất lạ.
Không chỉ là một món ăn ngon, quả cọ còn là loại quả có giá trị dinh dưỡng cao, chứa nhiều vitamin như vitamin A, vitamin beta-caroten, B1, B2, PP, C,...và một số khoáng chất như sắt, canxi, phốt pho. Ảnh: Internet.
