Phát biểu khai mạc hội thảo, TS.KH Phan Xuân Dũng - Chủ tịch Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) cho biết, Đảng ủy VUSTA đã ban hành Kế hoạch số 16-KH/ĐU ngày 24/2/2025 về việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW với quan điểm phát huy tinh thần trách nhiệm, trí tuệ, nhiệt huyết của trí thức khoa học và công nghệ, các nhà khoa học thuộc VUSTA nhằm đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao tiến bộ khoa học công nghệ vào thực tiễn đời sống, sản xuất, tạo bước gia tăng hàm lượng khoa học, đưa khoa học công nghệ, chuyển đổi số thành lực lượng sản xuất quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội đất nước.

Theo TS.KH Phan Xuân Dũng, cuộc hội thảo được tổ chức để lãnh đạo của các hội, các đơn vị trực thuộc VUSTA trao đổi ý kiến nhằm thực hiện tốt Nghị quyết số 57-NQ/TW trong toàn hệ thống và đề ra biện pháp để thúc đẩy ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào cuộc sống, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu mà Đảng đã đề ra trong Nghị quyết số 57-NQ/TW.

Phó Tổng thư ký, Trưởng ban Khoa học và hợp tác quốc tế VUSTA Lê Công Lương cho biết, VUSTA đang xây dựng Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, nhằm quán triệt Nghị quyết và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; đẩy mạnh khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là động lực chính; phân công rõ nhiệm vụ, gắn với trách nhiệm với đánh giá thi đua. Cụ thể, trong năm nay, VUSTA sẽ xây dựng 4 đề án.

Một là, Đề án Chuyển đổi số của VUSTA, bao gồm: xây dựng hạ tầng công nghệ thông tin, đầu tư thiết bị; triển khai Văn phòng điện tử (e-Office); xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu chung, bao gồm cơ sở dữ liệu chuyên gia; ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong quản lý, điều hành; đào tạo nâng cao năng lực số; phát triển hệ thống điều hành trực tuyến.

Hai là, Đề án Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo của VUSTA; theo đó, thiết lập mạng lưới đổi mới sáng tạo; hỗ trợ nghiên cứu, chuyển giao khoa học công nghệ; xây dựng chính sách thúc đẩy khoa học và công nghệ; nâng cao năng lực nghiên cứu, phát triển; đổi mới giải thưởng, hội thi, Olympic; xây dựng thư viện số tri thức khoa học và công nghệ; hợp tác quốc tế về đổi mới sáng tạo.

Ba là, Đề án Thúc đẩy hoạt động tư vấn, phản biện của VUSTA, gồm các hoạt động: nâng cao chất lượng tư vấn, phản biện; xây dựng cơ chế hỗ trợ tư vấn, phản biện; mở rộng mạng lưới chuyên gia; ứng dụng công nghệ số trong tư vấn; phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, đồng thời nhân rộng mô hình tư vấn hiệu quả.

Bốn là, Đề án Thúc đẩy hoạt động phổ biến kiến thức khoa học và công nghệ của VUSTA, gồm các hoạt động: truyền thông chính sách khoa học và công nghệ, chuyển đổi số; tổ chức chương trình "bình dân học vụ số"; phát triển mô hình truyền thông khoa học và công nghệ; ứng dụng công nghệ số trong phổ biến tri thức; vinh danh cá nhân, tổ chức tiêu biểu... Kinh phí thực hiện các đề án từ nguồn ngân sách nhà nước, nguồn xã hội hóa, lồng ghép từ nguồn các hoạt động hàng năm. Dự kiến, khi được thông qua, ngay trong năm 2025 VUSTA, sẽ triển khai Đề án về chuyển đổi số; 3 đề án còn lại sẽ triển khai trong giai đoạn 2026 – 2030.

TS Phạm Văn Tân, nguyên Phó Chủ tịch VUSTA cho rằng, Nghị quyết số 57-NQ/TW ra đời được cộng đồng trí thức khoa học và công nghệ, dư luận xã hội đánh giá cao và kỳ vọng khi Nghị quyết đi vào cuộc sống sẽ làm thay đổi diện mạo về bức tranh kinh tế - xã hội nước nhà. Theo ông Tân, trong bối cảnh mới của VUSTA, ngoài việc cụ thể hóa các nội dung VUSTA thực hiện các nhiệm vụ Đảng, Nhà nước giao liên quan đến việc thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, cần nhanh chóng nghiên cứu để điều chỉnh mô hình hoạt động của VUSTA theo hướng: Bên cạnh mô hình tổ chức, bộ máy thực hiện các nhiệm vụ do Đảng, Nhà nước giao cần mở rộng mô hình tổ chức tự quản và cơ chế tự chủ lấy đối tác là thị trường xã hội, doanh nghiệp làm trung tâm nhằm phát huy và khai thác tối đa tiềm năng, sức mạnh sáng tạo của đối ngũ trí thức khoa học và công nghệ phục vụ yêu cầu của thị trường xã hội và cộng đồng doanh nghiệp để đưa nhanh khoa học và công nghệ phục vụ phát triển doanh nghiệp.

Để phát huy mạnh mẽ vai trò của trí thức khoa học và công nghệ trong thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, TS Lê Xuân Rao - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Hà Nội đề xuất: Đảng, Nhà nước tiếp tục tạo cơ chế đặc thù cho hoạt động tư vấn, phản biện xã hội của Liên hiệp hội các cấp; Bộ ngành, địa phương tăng cường đặt hàng nghiên cứu, ứng dụng kết quả khoa học từ hệ thống liên hiệp hội; VUSTA cần có kế hoạch hành động cụ thể, giao nhiệm vụ rõ ràng cho từng hội thành viên bám sát các mục tiêu của Nghị quyết; phối hợp, cập nhật, hoàn thiện cơ sở dữ liệu về chuyên gia, trí thức Việt Nam ở nước ngoài, tiếp cận, phát huy, kết nối hiệu quả và phát triển mạng lưới chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước tham gia phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Theo TS. Phạm Ngọc Sơn - Phó Chủ tịch Tổng hội Địa chất Việt, các nhà khoa học trong các hội thành viên của VUSTA phần lớn là cán bộ hưu trí, bên cạnh những thế mạnh (có kinh nghiệm, kiến thức chuyên sâu và thực tiễn phong phú; có tính độc lập, tư duy sáng tạo...) nhưng cũng đối mặt với một số thách thức khi tham gia thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW. Đó là khó khăn trong việc cập nhật kiến thức mới, các xu hướng và công nghệ mới; thiếu cơ chế để chủ động tham gia vào việc góp ý, tư vấn, phản biện cũng như chủ trì/tham gia thực hiện các nhiệm vụ, đặc biệt là nhiệm vụ nghiên cứu khoa học theo Nghị quyết số 57-NQ/TW do Bộ, ngành, địa phương và các cơ quan nhà nước khác có liên quan chủ trì thực hiện; các cơ chế thù lao, đãi ngộ cho việc thực hiện các hoạt động tư vấn, phản biện, giảng dạy, tuyên truyền phổ biến kiến thức còn thấp, chưa tương xứng với năng lực thực hiện và chất lượng công việc...

Để VUSTA, các hội thành viên và các nhà khoa học tham gia tích cực, hiệu quả vào việc thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, ông Sơn đề nghị cần kịp thời sửa đổi, bổ sung hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan để thể chế hóa đầy đủ các quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp đề ra trong Nghị quyết số 57-NQ/TW; ban hành cơ chế bảo đảm sự tham gia chủ động và có hiệu quả của VUSTA, các hội thành viên và các nhà khoa học trong việc chủ trì/tham gia thực hiện các dự án, đề tài, nhiệm vụ nghiên cứu khoa học do các bộ, ngành, địa phương và các cơ quan nhà nước khác có liên quan chủ trì thực hiện.