Theo các nhà nghiên cứu, khoáng vật này có thể có nguồn gốc từ một vụ phun trào núi lửa bất thường. Trên thực tế, khoáng vật này vốn thường chỉ xuất hiện trên Trái Đất, nhưng có thể đã được hình thành trên sao Hỏa cách đây hơn 3 tỷ năm.
Tàu thăm dò Curiosity của NASA đã phát hiện ra khoáng vật quý hiếm trên trong một tảng đá ở trung tâm của miệng hố Gale rộng 154 km ngày 30/7/2015. Tàu thăm dò này đã khoan một lỗ nhỏ trong tảng đá và lấy ra loại mẫu vật có màu bạc.
Sau khi phân tích mẫu vật, các nhà khoa học phát hiện ra đó là tridymite - một loại thạch anh hiếm, được tạo ra hoàn toàn từ silicon dioxide, hay silica, vốn chỉ sinh ra trong những kiểu hoạt động núi lửa nhất định.
Phát hiện bất thường này khiến các nhà khoa học vô cùng đau đầu giải mã. "Việc phát hiện ra tridymite ở miệng hố Gale là một trong những quan sát bất ngờ nhất của tàu thăm dò Curiosity trong 10 năm khám phá sao Hỏa", Kirsten Siebach, nhà khoa học hành tinh tại Đại học Rice ở Houston cho biết.
Theo chủ nhiệm nghiên cứu Valerie Payré - nhà khoa học hành tinh tại Đại học Bắc Arizona và Đại học Rice, việc phát hiện ra tridymite khiến các nhà nghiên cứu bất ngờ vì 2 lý do chính. Thứ nhất, tridymite là khoáng vật cực kỳ hiếm trên Trái đất và hoạt động núi lửa trên sao Hỏa trước đó được cho là không phù hợp để tạo ra các khoáng vật giàu silica như tridymite.
Thứ hai, các nhà khoa học tin rằng miệng hố Gale từng là một hồ nước và không có núi lửa nào gần đó. Điều này khiến cho các nhà khoa học phải đau đầu suy nghĩ làm thế nào khoáng vật này lại xuất hiện dưới đáy hồ.
Các nhà khoa học lí giải rằng một vụ phun trào núi lửa đã giải phóng tro bụi giàu tridymite vào không khí và sau đó khoáng vật này đã rơi xuống hồ nước trên, nay là miệng hố Gale.
Nhưng khi tro bụi rơi xuống nước, nó sẽ tách thành các phần riêng bởi những phản ứng vật lý và hóa học. Các nhà khoa học đã đặt câu hỏi tại sao mẫu tridymite thu thập được lại tinh khiết tới vậy và không bị nhiễm bẩn bởi tro bụi.
Hiện nay, các nhà khoa học vẫn chưa chắc chắn liệu núi lửa nào trên Hành tinh Đỏ đã tạo ra mẫu vật tridymite trên. Các nhà khoa học cũng đau đầu giả mã việc tridymite được hình thành trên sao Hỏa như thế nào khi mà nơi này có những điều kiện rất khác so với Trái Đất.
Theo nhà khoa học Payré, những phát hiện trong tương lai từ Curiosity và tàu thăm dò Perseverance kế nhiệm nó cũng như các mẫu đá sao Hỏa được mang về Trái Đất sẽ giúp hé lộ nhiều thông tin hơn về hoạt động của núi lửa trên sao Hỏa.
