Thông tín viên Simone Orendain của VOA từ Manila dẫn lời Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Philippines Charles Rose hôm 3/3 cho biết các giới chức ở Manila dự đoán Toà án Trọng tài Thường trực (PCA) ở La Haye sẽ đưa ra phán quyết về vụ Philippines kiện Trung Quốc liên quan đến  Biển Đông vào tháng 4 hoặc tháng 5/2016.

Trung Quốc không tham gia vụ kiện, nhưng ông Jose nói quyết định của toà án sẽ có hiệu lực, bất kể phán quyết như thế nào. Ông cho biết: "Toà án (PCA) còn nói với Trung Quốc rằng quyết định của họ có tính cưỡng hành đối với cả Philippines lẫn Trung Quốc. Cho nên Philippines và các nước khác đang kêu gọi Trung Quốc tôn trọng quyết định sắp được đưa ra của toà án này".

Tháng 1/2013, Philippines đã nộp đơn kiện về điều mà họ gọi là “yêu sách thái quá” của Trung Quốc đối với hầu như toàn bộ Biển Đông. Phía Philippines viện dẫn cái gọi là “đường 9 đoạn”, thường được gọi là “đường lưỡi bò”, mà Trung Quốc vạch ra để đòi chủ quyền vùng biển trải dài từ đảo Hải Nam ở mạn bắc cho tới vùng biển ngoài khơi Malaysia ở phía nam.

Manila cũng muốn tòa PCA xác định một số thực thể mà họ nói là nằm trong khu vực đặc quyền kinh tế của Philippines là đá hay đảo.

Bắc Kinh tuyên bố không tham gia vụ kiện với lập luận rằng khi ký Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), Trung Quốc đã không chấp nhận cơ chế giải quyết tranh chấp của công ước này. Điều này đã được Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị nhắc lại hồi tuần trước khi ông diễn thuyết tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington.

Ông Vương Nghị cũng nói Philippines đã không tuân hành luật lệ quốc tế khi không chịu họp tay đôi với Trung Quốc để tìm cách giải quyết những bất đồng ở Biển Đông mà lại “đưa vấn đề ra trước toà án quốc tế”.

Hồi đầu tuần này, Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario tuyên bố Philippines và Trung Quốc đã có “vô số các cuộc họp” để tìm cách giải quyết vấn đề “nhưng không có kết quả gì”.

Giáo sư Jay Batongbacal nói: "Vấn đề sẽ thực sự nằm ở phía Trung Quốc…Họ sẽ phải tiếp tục biện minh, mỗi khi có cơ hội, cho tất cả những gì mà họ làm ở Biển Đông, nhất là những hành động rõ ràng là trái ngược với phán quyết (của PCA). Cho nên họ sẽ gặp nhiều khó khăn hơn để thuyết phục thế giới là những hành động của họ hay những hoạt động của họ là chính đáng”. Philippines sẽ phải tiếp tục “gây áp lực đối với Trung Quốc” để họ thay đổi cách hành xử và chính sách để phù hợp với quyết định của toà án Liên Hợp Quốc.

Ông cho biết thêm toà PCA có thể đưa ra một tuyên bố cho rằng việc xây đảo là “không phù hợp với nghĩa vụ của Trung Quốc theo luật quốc tế” vì nó được thực hiện trong lúc vụ kiện đang tiến hành và về cơ bản là phương hại tới quyền của các bên trong vụ kiện.

Video Mỹ đưa tàu khu trục tên lửa USS Lassen tuần tra gần các đảo nhân tạo mà Trung Quốc bồi đắp trái phép trên Biển Đông  (Nguồn VTC):