Về căng thẳng Trung-Mỹ trên Biển Đông, hãng thông tấn Nga TASS ngày 26/5 cho hay, hầu hết giới chuyên gia Nga tin rằng khó có thể nổ ra xung đột lớn hay chiến tranh giữa hai cường quốc này trên Biển Đông, nhưng tình hình sẽ còn căng thẳng trong thời gian dài vì chưa có dấu hiệu nào cho thấy có một sự thỏa hiệp.

Nhà nghiên cứu cấp cao từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Công nghệ tại Moscow, Vasily Kashin, nói với TASS: "Một cuộc xung đột quân sự quy mô lớn giữa Mỹ và Trung Quốc ở giai đoạn này rất khó xảy ra. Nhưng sự cố nghiêm trọng có thể gây ra một cuộc xung đột ngoại giao kéo dài giữa hai nước".

Ông Kashin nhắc lại vụ va chạm giữa máy bay do thám Mỹ Kỳ và chiến đấu cơ Trung Quốc ngoài khơi đảo Hải Nam năm 2001 khiến phi công Trung Quốc tử vong còn 24 thành viên phi hành đoàn Mỹ bị bắt gây ra cuộc khủng hoảng ngoại giao tồi tệ giữa hai nước.

"Những ngày nay người Mỹ có kế hoạch công khai chống lại Trung Quốc (bành trướng), vì vậy nguy cơ xảy ra sự cố vẫn tồn tại. Mỹ cho rằng phản ứng cứng rắn sẽ buộc Trung Quốc phải xuống thang, nhưng điều này là một sai lầm thô thiển. Người Trung Quốc có khả năng hành động cứng rắn vì họ xem Biển Đông là địa bàn chiến lược quan trọng đặc biệt. Đó là vấn đề an ninh. Nếu các hành động chống Trung Quốc (bành trướng) tiếp tục, họ có thể sẽ chờ đợi đến thời cơ họ cho là chín muồi để phản công. Quan hệ Trung-Mỹ có thể trở nên tồi tệ trong nhiều thập kỷ", ông Kashin bình luận.

Học giả này cho rằng Biển Đông là một trong những khu vực quan trọng nhất thế giới với tuyến hàng hải quốc tế sôi động vận chuyển dầu thô từ Trung Đông. Một phần lớn nguồn năng lượng và hàng hóa thương mại của Châu Á hàng ngày đang được lưu chuyển qua lại vùng biển này. Vì vậy theo ông sẽ là sai lầm khi nghĩ rằng năng lượng là nguyên nhân gốc rễ của căng thẳng trong khu vực.

"Đối với Trung Quốc, họ xem Biển Đông có ý nghĩa quan trọng chiến lược về an ninh và hải quân. Đảo Hải Nam là nơi đặt căn cứ tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân. Bảo vệ yêu sách (vô lý, phi pháp) của họ ở Biển Đông là một trong những yếu tố cơ bản của chính sách đối ngoại Trung Quốc", ông Kashin nhận xét.

Người Mỹ lo sợ rằng nếu  Trung Quốc có ưu thế quân sự không thể chối cãi ở Biển Đông, hoạt động của tàu thuyền, máy bay nước ngoài trong phạm vi "200 hải lý vùng đặc quyền kinh tế mà Trung Quốc tuyên bố" có thể bị hạn chế.

Chuyên gia Nga Kashin cho rằng với người Mỹ việc đảm bảo tự do hàng hải ở Biển Đông là rất quan trọng. "Ở đây nó là vấn đề uy tín và ảnh hưởng của Mỹ đối với các nước ASEAN. Washington đã quyết tâm khẳng định vai trò lãnh đạo của mình. Do đó nhượng bộ (Bắc Kinh) không phải là phong cách của Mỹ. Hiện tại không có cơ hội nào dù nhỏ nhất cho sự thỏa hiệp".