Chùa Bút Tháp toạ lạc tại ven dòng sông Đuống, có tên chữ là Ninh Phúc tự, thuộc xã Đình Tổ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Trong chùa còn lưu giữ gần 100 pho tượng gỗ tạc trong nhiều tư thế đứng, ngồi, quỳ với nét mặt sinh động, biểu hiện nội tâm sâu sắc với ý nghĩa Phật giáo cao cả.
Chùa được xây dựng từ thế kỷ 14 với diện tích khoảng 10.000 m2, với lối kiến trúc độc đáo, phong cảnh trữ tình, bố cục hài hòa với môi trường thiên nhiên.
Trao đổi với PV, Thượng tọa Thích Thanh Sơn, Trụ trì chùa Bút Tháp cho biết: “Chùa Bút Tháp được xây dựng từ thời Trần, Thiền sư Huyền Quang đã cho tu sửa chùa và trụ trì tại đây. Chùa được xây theo cấu trúc kiểu nội công ngoại quốc, gồm nhiều toà, hai bên là hai dãy hành lang, mỗi dãy 26 gian, dài trên 100m. Đặc biệt, ngôi chùa vẫn giữ được vẻ nguyên vẹn như lúc ban đầu.”
Bên cạnh giá trị lịch sử, kiến trúc, chùa Bút Tháp còn lưu giữ bốn nhóm bảo vật quốc gia gồm tượng Phật bà Quan âm nghìn mắt nghìn tay, ba pho tượng Tam Thế, tòa Cửu phẩm liên hoa, Hương án đều được tạo tác bằng chất liệu gỗ từ thế kỷ XVII.
Độc đáo và đặc biệt nhất chính là tượng Phật bà Quan âm nghìn mắt nghìn tay, đã được Chính phủ công nhận là bảo vật quốc gia năm 2012.
Tượng phật Quan Âm có 958 cánh tay ngắn và 42 tay dài, trong mỗi bàn tay có 01 con mắt. Đây được xem như một tác phẩm nghệ thuật bằng gỗ độc nhất mang nhiều ý nghĩa về Phật Giáo. Phật bà ngồi trên toà sen hồng được trang trí hoa văn sóng nước, rồng mây…
Cạnh bức tượng Phật Bà nghìn mắt nghìn tay là hệ thống ba pho tượng Tam thế: Phật A Di Đà chủ trì quá khứ, Phật Thích Ca Mâu Ni chủ trì hiện tại và Phật Di Lặc chủ trì tương lai. Ba pho tượng được công nhận là bảo vật quốc gia năm 2020.
Ngoài ra, chùa còn có đến hơn 70 pho tượng bằng gỗ khác. Nơi đây được đánh giá là khuôn mẫu Phật giáo ở Việt Nam.
Tòa Cửu phẩm liên hoa hình tháp bát giác, cao 7,8 m xếp 9 tầng theo kiểu tòa sen được đặt ở chính giữa lòng nhà tòa Tích thiện am, thể hiện 9 kiếp tu của Đức Thích Ca Mâu Ni.
2 trong 3 pho tượng Tam thế được đặt cạnh tòa Cửu phẩm liên hoa.
Với những giá trị độc đáo, chùa Bút Tháp được Bộ Văn hóa – Thông tin xếp hạng Di tích quốc gia từ năm 1962, đến năm 2013 được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt.
