Trong bối cảnh các sứ mệnh không gian của con người tiến ra xa hơn quỹ đạo Trái Đất, việc duy trì sức khỏe cho phi hành đoàn trở thành thách thức lớn. Không giống như các nhiệm vụ trên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) – nơi phi hành gia luôn duy trì liên lạc trực tiếp với đội ngũ y tế dưới mặt đất, nhận thuốc men và vật tư thường xuyên cũng như có thể trở về trong vòng vài tháng nếu khẩn cấp – những chuyến đi tới Mặt Trăng, Sao Hỏa sẽ kéo dài hàng tháng, thậm chí hàng năm, với nguồn tiếp tế hạn chế và độ trễ liên lạc có thể lên đến 20 phút mỗi chiều.
Điều này đòi hỏi khả năng tự chủ y tế ngay trên tàu vũ trụ, giúp phi hành gia có thể chẩn đoán và xử lý sự cố sức khỏe mà không cần sự hỗ trợ tức thời từ Trái Đất.
Trước yêu cầu đó, NASA đã hợp tác với Google phát triển Trợ lý Y tế Kỹ thuật số cho Phi hành đoàn (Crew Medical Officer Digital Assistant – CMO-DA), một công cụ y tế ứng dụng trí tuệ nhân tạo nhằm hỗ trợ chăm sóc sức khỏe tự động trong các chuyến bay kéo dài.
Đóng vai trò như một “bác sĩ ảo” trên tàu, CMO-DA được thiết kế để hoạt động trong điều kiện không có bác sĩ đi cùng và khi liên lạc với mặt đất bị gián đoạn. Hệ thống tích hợp giao diện đa phương thức, cho phép phi hành gia tương tác qua giọng nói, văn bản hoặc hình ảnh. Ứng dụng này chạy trên nền tảng Vertex AI của Google Cloud, giúp dễ dàng cập nhật và huấn luyện mô hình AI, đồng thời cho phép NASA duy trì quyền sở hữu mã nguồn và chủ động tinh chỉnh.
Trong các thử nghiệm ban đầu, CMO-DA đã xử lý ba tình huống bệnh lý giả lập: chấn thương mắt cá chân, đau hông và đau tai. Hội đồng gồm hai bác sĩ và một phi hành gia đánh giá hiệu quả dựa trên khả năng thăm khám, ghi bệnh sử, lập luận chẩn đoán và xây dựng kế hoạch điều trị.
Kết quả cho thấy độ chính xác chẩn đoán đạt 88% với chấn thương mắt cá, 74% với đau hông và 80% với đau tai – mức đánh giá khả quan, hứa hẹn khả năng hỗ trợ y tế đáng tin cậy trong môi trường không gian.
NASA dự kiến nâng cấp CMO-DA bằng cách tích hợp dữ liệu từ các thiết bị y tế để cung cấp thông tin chẩn đoán phong phú hơn, điều chỉnh thuật toán để tính đến các yếu tố đặc thù của môi trường vi trọng lực, và đưa ra khuyến nghị điều trị theo ngữ cảnh thực tế của sứ mệnh.
Mục tiêu là giúp trợ lý này cung cấp hướng dẫn y tế chính xác, kịp thời và phù hợp với điều kiện khắc nghiệt của không gian sâu thẳm.
Mặc dù được phát triển cho các sứ mệnh không gian, công nghệ của CMO-DA cũng mở ra tiềm năng ứng dụng trên Trái Đất, đặc biệt tại những khu vực xa xôi, thiếu nguồn nhân lực y tế. Trợ lý AI này có thể cải thiện độ chính xác trong chẩn đoán, hỗ trợ ra quyết định lâm sàng và mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng cao.
Các chuyên gia nhận định, nếu thành công trong môi trường khắc nghiệt của không gian, công nghệ này hoàn toàn có thể được triển khai trong các hệ thống chăm sóc sức khỏe trên toàn cầu, thúc đẩy đổi mới trong y học ứng dụng AI và góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân.
