Mỹ bất ngờ muốn bình thường hóa quan hệ hoàn toàn với Iran

Trong một động thái bất ngờ, ngày 10/7, Mỹ đã đề nghị bình thường hóa mối quan hệ đối địch của nước này với Iran, đổi lại việc Tehran có những bước đi tương xứng liên quan tới tham vọng hạt nhân.

Đài Sputnik (Nga) dẫn một thông cáo báo chí của Đại sứ Mỹ tại Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) Jackie Wolcott cho biết Washington đã chính thức đề nghị Tehran bình thường hóa hoàn toàn các mối quan hệ giữa Mỹ và Iran. Đổi lại, Iran cần cam kết đảo ngược các bước đi gần đây trong chương trình hạt nhân và dừng mọi kế hoạch đẩy mạnh hoạt động làm giàu urani.
Thông cáo trên có đoạn: “Mỹ đã thể hiện rõ lập trường rằng chúng tôi để ngỏ khả năng đàm phán mà không áp đặt điều kiện tiên quyết nào. Chúng tôi đề nghị Iran khả năng bình thường hòa hoàn toàn quan hệ”.
My bat ngo muon binh thuong hoa quan he hoan toan voi Iran
 Ảnh: Sputnik.
Đề cập về vấn đề này, Người phát ngôn Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Iran Behrouz Kamalvandi một lần nữa chỉ trích Washington rút khỏi Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA), tên chính thức của thỏa thuận hạt nhân lịch sử mà Iran đạt được với Nhóm P5+1 (gồm 5 nước ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc là Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc cộng với Đức).
Ông Kamalvandi nhấn mạnh: “Rút khỏi JCPOA là sai lầm lớn của Mỹ. Quyết định đó đã châm ngòi cho mọi rắc rối. Châu Âu (các đối tác châu Âu tham gia JCPOA) có đủ thời gian để cứu vãn thỏa thuận”.
Trong khi đó, kênh truyền hình Press TV dẫn lời người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Abbas Mousavi ngày 10/7 cho hay Tehran vẫn để ngỏ cánh cửa ngoại giao và đàm phán hạt nhân. Ông Mousavi nhấn mạnh Iran vẫn kiên định về JCPOA, song cùng với đó là bảo vệ các quyền của nước này. Ông nhấn mạnh, Tehran không tìm kiếm căng thẳng liên quan vấn đề hạt nhân, đồng thời cho rằng các nước châu Âu nên giải quyết "nguyên nhân sâu xa của những căng thẳng này" nếu họ thực sự muốn xoa dịu tình hình.
My bat ngo muon binh thuong hoa quan he hoan toan voi Iran-Hinh-2
 Người dân Iran đi qua tuyến phố có ảnh chân dung Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei. Ảnh: Getty.
Trước đó cùng ngày, đã xuất hiện thông tin quan chức hai nước vừa nhóm họp bí mật tại Iraq. Kênh tin tức i24News dẫn nguồn tin am hiểu vấn đề cho biết các quan chức của Mỹ và Iran tuần trước đã bí mật gặp mặt tại một khách sạn ở Erbil thuộc khu vực người Kurd của Iraq.
Dẫn đầu phái đoàn Iran là ông Hassan Khomenei, cháu trai cố Lãnh tụ Tối cao Ruhollah Khomenei, nhà lập quốc của Cộng hòa Hồi giáo Iran. Ngoài ra, bên phía Iran còn có mặt các thành viên lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC), nhất là lực lượng Basij, và Đặc phái viên Iran tại Iraq Iraj Masjedi.
Trong thời gian đàm phán, các quan chức Mỹ lưu trú tại khách sạn nói trên ở Erbil. Nguồn tin không cho biết nội dung cũng như kết quả đàm phán giữa Mỹ và Iran tại đây. Giới chức Mỹ chưa bình luận gì về thông tin nói trên.
Hồi tháng 5 vừa qua, Thủ tướng Iraq Adil Abdul-Mahdi tuyên bố ông sẽ cử các phái đoàn tới cả Washington và Tehran trong một nỗ lực nhằm “hạ nhiệt” căng thẳng giữa Mỹ và Iran.
Trước đó, Bộ trưởng Tình báo Iran Mahmoud Alavi cho biết Tehran và Washington có thể đàm phán, song chỉ khi Mỹ dỡ bỏ các trừng phạt và việc đàm phán được Đại giáo chủ Ali Khamenei chấp thuận. Hãng thông tấn IRNA của Iran dẫn lời ông Alavi nêu rõ: "Việc tiến hành đàm phán với Mỹ có thể được Iran cân nhắc chỉ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump dỡ bỏ các trừng phạt và lãnh tụ tối cao của chúng ta cho phép tiến hành các cuộc đàm phán như vậy".
*) Title do Kiến Thức biên tập lại

Lịch sử mối quan hệ Mỹ-Iran sau cuộc khủng hoảng con tin 1979

(Kiến Thức) - Mối quan hệ giữa Mỹ và Iran không ngừng xấu đi sau cuộc khủng hoảng con tin chấn động thế giới vào năm 1979. Sau 40 năm, tình trạng thù địch giữa Washington và Tehran vẫn chưa thể "hóa giải".

Lich su moi quan he My-Iran sau cuoc khung hoang con tin 1979
 Năm 1979, Mỹ quyết định cắt đứt quan hệ ngoại giao với Iran sau vụ nhóm sinh viên Iran đột kích và bắt cóc 52 nhà ngoại giao Mỹ làm con tin tại Đại Sứ quán Mỹ ở thủ đô Tehran. Kể từ đó, mối quan hệ Mỹ-Iran không ngừng xấu đi. Ảnh: Hai con tin người Mỹ bị bắt giữ. Ảnh: Sputnik.

Lich su moi quan he My-Iran sau cuoc khung hoang con tin 1979-Hinh-2
 Vào tháng 8/1987, Mỹ tham gia vào hàng loạt các cuộc đối đầu với lực lượng Iran. Ngày 3/7/1988, tàu Hải quân Mỹ Vincennes đã bắn nhầm máy bay của Iran bay trên vùng Vịnh, khiến toàn bộ 290 người trên máy bay thiệt mạng. Ảnh: Tang lễ của những nạn nhân xấu số trên chuyến bay của Iran Air gặp nạn năm 1988. Ảnh: AP. 

Lich su moi quan he My-Iran sau cuoc khung hoang con tin 1979-Hinh-3
 Trong khoảng thời gian 1993-2001, Tổng thống Mỹ khi đó là ông Bill Clinton đã áp đặt lệnh cấm vận thương mại và dầu lửa đối với Iran sau khi cáo buộc Tehran đỡ đầu cho bọn khủng bố cũng như theo đuổi các chương trình vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, Iran phủ nhận tất cả những cáo buộc trên. Ảnh: WT. 

Lich su moi quan he My-Iran sau cuoc khung hoang con tin 1979-Hinh-4
 Năm 1996, Quốc hội Mỹ thông qua đạo luật trừng phạt Iran-Libya, nhằm ngăn cản các quốc gia khác đầu tư lớn vào Iran. Ảnh: EN.

Lich su moi quan he My-Iran sau cuoc khung hoang con tin 1979-Hinh-5
 Từ năm 2003, Mỹ cáo buộc Iran tiếp tục phát triển vũ khí hạt nhân trong khi phía Tehran khẳng định mục đích chương trình hạt nhân của họ chỉ là sản xuất điện. Ảnh: AM. 

Lich su moi quan he My-Iran sau cuoc khung hoang con tin 1979-Hinh-6
 Tháng 8/2006, Tổng thống Mỹ George W. Bush tuyên bố Iran sẽ phải nhận hậu quả vì tiếp tục làm giàu uranium. Ảnh: ABC. 

Lich su moi quan he My-Iran sau cuoc khung hoang con tin 1979-Hinh-7
 Mỹ còn "tố" Iran hỗ trợ tài chính và hậu cần cho các nhóm phiến quân Shia tại Iraq. Tuy nhiên, phía Tehran bác bỏ cáo buộc này. Ảnh: CNN. 

Lich su moi quan he My-Iran sau cuoc khung hoang con tin 1979-Hinh-8
 Ngày 9/11/2007, Mỹ trả tự do cho hai nhà ngoại giao và 7 công dân Iran sau 305 ngày bắt giữ, song vẫn giữ lại 11 công dân và nhà ngoại giao nước này. Ảnh: CNBC. 

Lich su moi quan he My-Iran sau cuoc khung hoang con tin 1979-Hinh-9
 Vào tháng 7/2015, Iran và nhóm cường quốc thế giới P5+1, bao gồm Mỹ, Nga, Trung Quốc, Anh, Pháp và Đức, đã đạt được thỏa thuận hạt nhân sau hơn một thập kỷ đàm phán. Ảnh: Guardian. 

Lich su moi quan he My-Iran sau cuoc khung hoang con tin 1979-Hinh-10
 Tuy nhiên, căng thẳng Mỹ - Iran gia tăng từ tháng 5/2018, khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân ký với Iran và 5 cường quốc khác. Trong một năm sau đó, Mỹ tung ra nhiều biện pháp trừng phạt nhắm vào Iran nhằm bóp nghẹt nền kinh tế, tiềm lực quân sự và ảnh hưởng của quốc gia này trong khu vực. Ảnh: AJ. 

Lich su moi quan he My-Iran sau cuoc khung hoang con tin 1979-Hinh-11
 Gần đây, những động thái gia tăng căng thẳng của hai nước khiến dư luận lo ngại về nguy cơ một cuộc xung đột quân sự Mỹ-Iran bùng phát. Ảnh: NOA. 

Lich su moi quan he My-Iran sau cuoc khung hoang con tin 1979-Hinh-12
 Ngày 8/4/2019, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo nước này đã liệt Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) vào danh sách tổ chức khủng bố. Được biết, đây là lần đầu tiên Washington chính thức coi lực lượng quân đội của một quốc gia khác là tổ chức khủng bố. Ảnh: The Atlantic. 

Lich su moi quan he My-Iran sau cuoc khung hoang con tin 1979-Hinh-13
Đáp trả, Tehran liền tuyên bố Mỹ là một "chính phủ khủng bố", và Bộ Tư lệnh Trung ương Mỹ (CENTCOM) cùng tất cả các chi nhánh của cơ quan này cũng là “một nhóm khủng bố”. Ảnh: CNN.  

Lich su moi quan he My-Iran sau cuoc khung hoang con tin 1979-Hinh-14
Đầu tháng 5/2019, Mỹ đã quyết định triển khai nhóm tác chiến tàu sân bay USS Abraham Lincoln, một phi đội oanh tạc cơ B-52, tàu vận tải đổ bộ USS Arlington và một tổ hợp phòng không Patriot đến Trung Đông vì tình báo Mỹ phát hiện Iran chuyển tên lửa đạn đạo tầm ngắn lên các tàu chiến ở vịnh Ba Tư. Ảnh: Reuters.  

Lich su moi quan he My-Iran sau cuoc khung hoang con tin 1979-Hinh-15
 Tuần trước, Tehran thông báo nước này dừng tuân thủ một phần các điều khoản nằm trong JCPOA nhằm đáp trả Washington. Ảnh: AJ. 

Lich su moi quan he My-Iran sau cuoc khung hoang con tin 1979-Hinh-16
 Ngày 13/5, Tổng thống Mỹ Donald Trump cảnh báo Iran sẽ "chịu tổn thất lớn" nếu cố gắng làm bất cứ điều gì chống lại Mỹ. Ảnh: Fortune. 

Lich su moi quan he My-Iran sau cuoc khung hoang con tin 1979-Hinh-17
 Tuy nhiên, trong bối cảnh căng thẳng giữa Mỹ và Iran gia tăng, lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei ngày 14/5 khẳng định sẽ không có xung đột quân sự xảy ra giữa hai nước, nhưng cũng không có thỏa thuận hạt nhân mới với Washington. Ảnh: RT. 

Nhìn lại cuộc khủng hoảng con tin khiến Mỹ-Iran trở mặt 40 năm trước

(Kiến Thức) - Cuộc khủng hoảng con tin Iran xảy ra vào năm 1979 đã khiến mối quan hệ giữa Mỹ và Iran rơi vào trạng thái căng thẳng từ đó cho đến nay và vẫn chưa có dấu hiệu tiến triển tích cực nào.

Nhin lai cuoc khung hoang con tin khien My-Iran tro mat 40 nam truoc
Thậm chí, mối quan hệ Mỹ-Iran càng trở nên xấu đi khi mới đây Washington tuyên bố tất cả các lệnh trừng phạt nhằm vào Iran sẽ được Mỹ khôi phục và có hiệu lực từ ngày 5/11. Cụ thể, hơn 700 cá nhân và thực thể đã bị liệt vào danh sách trừng phạt liên quan đến Iran. Ảnh: Tổng thống Trump (trái) và người đồng cấp Iran Rouhani. Ảnh: CNN. 

Nhin lai cuoc khung hoang con tin khien My-Iran tro mat 40 nam truoc-Hinh-2
Có thể thấy, mối quan hệ Mỹ - Iran liên tục rơi vào trạng thái căng thẳng trong suốt hàng thập kỷ qua, đặc biệt là sau vụ khủng hoảng con tin Iran gần 40 năm trước. Theo đó, ngày 4/11/1979, một nhóm sinh viên Iran đã xông vào Đại sứ quán Mỹ ở Tehran, bắt giữ 56 nhà ngoại giao và công dân Mỹ làm con tin. Ảnh: Sputnik. 

Nhin lai cuoc khung hoang con tin khien My-Iran tro mat 40 nam truoc-Hinh-3
 Về nguyên nhân vụ tấn công, Iran cho rằng Đại sứ quán Mỹ tại Tehran là một “ổ tình báo” khi các nhân viên ở đây đều làm việc cho CIA. Ngày 22/10/1979, Tổng thống Mỹ khi đó là ông Jimmy Carter đã cho phép Quốc vương Iran bị phế truất, ông Shah Mohammed Reza Pahlavi, tị nạn chính trị và chữa bệnh tại Mỹ. Hành động này của Washington được cho là giọt nước tràn ly, dẫn đến vụ Iran tấn công Đại sứ quán Mỹ ở Tehran 39 năm trước. Ảnh: Các nữ sinh Iran tập trung bên ngoài Đại sứ quán Mỹ tại Tehran ngày 27/11/1979 yêu cầu Washington phải dẫn độ Quốc vương Shah Mohammed Reza Pahlavi về nước (Iran) để xét xử. Ảnh: Sputnik.

Nhin lai cuoc khung hoang con tin khien My-Iran tro mat 40 nam truoc-Hinh-4
 Ông Ayatollah Hossein Ali Montazeri, một trong những nhà lãnh đạo của Cách mạng Iran vào năm 1979, phát biểu trước đám đông tại Đại học Tehran ngày 23/11/1979. Ông Montazeri tuyên bố, các con tin Mỹ sẽ không được trả tự do cho tới khi Quốc vương Shah Mohammed Reza Pahlavi bị dẫn độ về nước. Ảnh: Sputnik.

Nhin lai cuoc khung hoang con tin khien My-Iran tro mat 40 nam truoc-Hinh-5
Đáp trả, cũng trong tháng 11/1979, Tổng thống Mỹ khi đó là ông Jimmy Carter đã ký một sắc lệnh hành pháp đóng băng toàn bộ tài sản của chính phủ Iran tại Mỹ và bắt đầu áp đặt các lệnh trừng phạt nhằm vào Iran. Ảnh: Daily Kos. 

Nhin lai cuoc khung hoang con tin khien My-Iran tro mat 40 nam truoc-Hinh-6
 52 con tin Mỹ đã bị giam giữ trong tổng cộng 444 ngày mới được thả. Ảnh: 3 con tin Mỹ Kathy Gross, Ladell Maples, và William Quarles được trả tự do và đưa tới sân bay sau khi dự một buổi họp báo. Ảnh: Sputnik.

Nhin lai cuoc khung hoang con tin khien My-Iran tro mat 40 nam truoc-Hinh-7
 Một sinh viên Iran mang theo súng đứng canh gác bên ngoài Đại sứ quán Mỹ tại Tehran ngày 29/11/1979. Ảnh: Sputnik.

Nhin lai cuoc khung hoang con tin khien My-Iran tro mat 40 nam truoc-Hinh-8
Các sinh viên tại thủ đô Washington, Mỹ, biểu tình phản đối việc Iran bắt giữ con tin Mỹ. Ảnh: Sputnik. 

Nhin lai cuoc khung hoang con tin khien My-Iran tro mat 40 nam truoc-Hinh-9
 Hai con tin người Mỹ bị bắt giữ. Ảnh: Sputnik.

Nhin lai cuoc khung hoang con tin khien My-Iran tro mat 40 nam truoc-Hinh-10
 Bức ảnh chụp nhóm con tin Mỹ tại bệnh viện. Họ đã được đưa tới bệnh viện kiểm tra sức khỏe sau khi được Iran thả tự do trước khi trở về Mỹ. Ảnh: Sputnik.

Nhin lai cuoc khung hoang con tin khien My-Iran tro mat 40 nam truoc-Hinh-11
 Những người Mỹ được thả tự do vẫy chào mọi người khi bước xuống chiếc Freedom One tại căn cứ ở Mỹ. Ảnh: Sputnik.

Nhin lai cuoc khung hoang con tin khien My-Iran tro mat 40 nam truoc-Hinh-12
Richard Morefield hôn mẹ của anh, bà Maria, khi trở về nước Mỹ ngày 27/1/1981. Ảnh: Sputnik. 

Loạt động thái khiến Mỹ-Iran bên bờ vực chiến tranh

(Kiến Thức) - Mối quan hệ giữa Mỹ và Iran vốn đã căng thẳng từ tháng 5/2018 sau khi Tổng thống Donald Trump đơn phương rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran 2015 nay lại đang có nguy cơ bùng phát thành một cuộc đối đầu quân sự.

Loat dong thai khien My-Iran ben bo vuc chien tranh
 Vào tháng 5/2018, mối quan hệ giữa Mỹ và Iran căng thẳng trở lại khi Tổng thống Trump tuyên bố rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran 2015 hay còn gọi là Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA) và áp dụng các biện pháp trừng phạt cứng rắn nhất từ trước đến nay nhằm vào Tehran. Ảnh: Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) và người đồng cấp Iran Rouhani. Ảnh: DE. 

Loat dong thai khien My-Iran ben bo vuc chien tranh-Hinh-2
 Và những động thái gia tăng căng thẳng của hai nước gần đây càng khiến dư luận lo ngại về nguy cơ một cuộc xung đột quân sự Mỹ-Iran bùng phát. Ảnh: Oofy.

Loat dong thai khien My-Iran ben bo vuc chien tranh-Hinh-3
 Ngày 8/4/2019, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo nước này đã liệt Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) vào danh sách tổ chức khủng bố. Được biết, đây là lần đầu tiên Washington chính thức coi lực lượng quân đội của một quốc gia khác là tổ chức khủng bố. Ảnh: The Independent. 

Loat dong thai khien My-Iran ben bo vuc chien tranh-Hinh-4
 Tổng thống Trump nêu rõ động thái này "công nhận thực tế rằng Iran không chỉ là quốc gia bảo trợ khủng bố, mà IRGC còn chủ động tham gia hỗ trợ tài chính và thúc đẩy chủ nghĩa khủng bố". Ảnh: The Nation. 

Loat dong thai khien My-Iran ben bo vuc chien tranh-Hinh-5
 Đáp trả, Tehran liền tuyên bố Mỹ là một "chính phủ khủng bố", và Bộ Tư lệnh Trung ương Mỹ (CENTCOM) cùng tất cả các chi nhánh của cơ quan này cũng là “một nhóm khủng bố”. Ảnh: Times Of Israel. 

Loat dong thai khien My-Iran ben bo vuc chien tranh-Hinh-6
 Đầu tháng 5/2019, Mỹ đã quyết định triển khai nhóm tác chiến tàu sân bay USS Abraham Lincoln, một phi đội oanh tạc cơ B-52, tàu vận tải đổ bộ USS Arlington và một tổ hợp phòng không Patriot đến Trung Đông vì tình báo Mỹ phát hiện Iran chuyển tên lửa đạn đạo tầm ngắn lên các tàu chiến ở vịnh Ba Tư. Ảnh: Reuters. 

Loat dong thai khien My-Iran ben bo vuc chien tranh-Hinh-7
 Ngày 5/5, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton thông báo Washington điều động tàu sân bay USS Abraham Lincoln và đội tàu tác chiến đến khu vực Vịnh Ba Tư nhằm "gửi thông điệp" tới Tehran cũng như đáp trả cái mà ông gọi là mối đe dọa mơ hồ. Ảnh: Livemint.

Loat dong thai khien My-Iran ben bo vuc chien tranh-Hinh-8
 Về phần mình, Iran phủ nhận cáo buộc của Mỹ và xem sự xuất hiện của dàn vũ khí Mỹ ở vịnh Ba Tư chỉ là đòn “chiến tranh tâm lý”. Ảnh: AP.

Loat dong thai khien My-Iran ben bo vuc chien tranh-Hinh-9
Mỹ cũng đã triển khai khoảng 5.200 quân đến Iraq, quốc gia láng giềng của Iran. Theo Bộ Quốc phòng Mỹ, hoạt động triển khai này nhằm đối phó với những dấu hiệu cho thấy Iran ngày càng sẵn sàng thực hiện các chiến dịch tấn công đe dọa lực lượng và lợi ích của Mỹ. Ảnh: Politico. 

Loat dong thai khien My-Iran ben bo vuc chien tranh-Hinh-10
 Chính phủ Iran trước đó đã quyết định đưa ra một loạt các biện pháp cụ thể nhằm đáp trả việc Mỹ rút khỏi thỏa thuận JCPOA và việc Washington áp đặt các lệnh trừng phạt đơn phương lên Tehran. Ảnh: Time.

Loat dong thai khien My-Iran ben bo vuc chien tranh-Hinh-11
 Tuần trước, Tehran thông báo nước này dừng tuân thủ một phần các điều khoản nằm trong JCPOA nhằm đáp trả Washington. Ảnh: DE. 

Loat dong thai khien My-Iran ben bo vuc chien tranh-Hinh-12
 Quan chức Iran gần đây tuyên bố rằng nếu tàu sân bay Mỹ có bất cứ động thái nào (nhằm vào Iran), Tehran sẽ "đánh phủ đầu" lực lượng của Washington. Ảnh: USA Today. 

Loat dong thai khien My-Iran ben bo vuc chien tranh-Hinh-13
 Về phần mình, ngày 13/5, Tổng thống Mỹ Donald Trump cảnh báo Iran sẽ "chịu tổn thất lớn" nếu cố gắng làm bất cứ điều gì chống lại Mỹ. Ảnh: WP.